Tin tức Quê nhà

 vỉnh hằng.

Muối Sa Huỳnh – Hạt muối được làm ra như thế nào?

“Hỡi mình, biển đẹp vô ngần,
Sóng xanh như đến dừng chân Sa Huỳnh; 
…
Hỡi mình non nước ta ơi, rỡ ràng;
Hạt muối trắng, tảng đường vàng,
Hỡi mình hạt gạo như nàng tiên thơm;
…” 

Những ai từng biết đến Sa Huỳnh hẳn không quên câu thơ của Xuân Diệu trong bài “Hỡi mình” ca ngợi vẻ đẹp của non nước, mây trời nơi đây. Ở duyên hải miền Trung Việt Nam, Sa Huỳnh nằm ở cực Nam tỉnh Quảng Ngãi, thuộc xã Phổ Thạn, huyện Đức Phổ, cách thành phố Quảng Ngãi 60km. Không chỉ có bãi biển đẹp, Sa Huỳnh còn là vựa muối lớn quan trọng ở miền Trung, nức tiếng không kém gì so với muối Cà Nà ở Ninh Thuận và muối Hòn Khói ở Khánh Hòa. Cánh đồng muối Sa Huỳnh có từ thế kỉ 19, đã trở thành nghề truyền thống được người dân duy trì tới nay. Hạt muối được làm ra như thế nào? Tập số 214 của Khám Phá Việt Nam sẽ giới thiệu tới khán giả quy trình làm muối ở Sa Huỳnh, một ngày làm việc nhọc nhằn của diêm dân làm ra hạt muối. Người dân Quảng Ngãi chất phác, nồng hậu như hạt muối họ làm ra. Vị mặn của biển, vị mặn của hồ môi những diêm dân dổ xuống ruộng muối. Phải chứng kiến sự lao động vất vả của người dân thì mới biết những hạt muối được làm ra quí giá thế nào. Những hạt muối lấp lánh trong ánh nắng chói chang, trắng xóa.

Nghề làm muối kéo dài từ khoảng tháng 4 đến tháng 7 trong năm. Một ngày làm muối bắt đầu từ sáng sớm. Thời điểm này là công đoạn làm đất, tưới nước biển lên sân phơi và rắc muối mồi. Đầu tiên phải ngâm cát và nước biển, sau đó đem cát đó phơi trên sân đất nện. Khi cát khô trên từng hạt cát sẽ kết tinh từng hạt muối nhỏ. Nếu bất chợt có mưa trong ngày thì coi như mất trắng công. Cả làng từ già tới trẻ từ đầu vụ muối đã sôi động, rộn rã tiếng đầm trên ruộng. Đoàn làm phim sẽ đưa người xem gặp ông Trần Xê và gia đình. Ông là một người cao tuổi mà gia đình ông có truyền thống làm muối từ nhiều thế hệ. Ông Xê kể về kinh nghiệm để làm ra hạt muối trắng, đẹp và chắc.

    Ruộng muối Sa Huỳnh (nguồn: Thanhnien)

Sau khoảng 3 ngày nếu trời nắng to hoặc có gió nồm thì diêm dân có thể thu hoạch thành quả lao động của mình. Cái nắng gay gắt cháy da thịt của miền Trung làm đảo lộn cuộc sống của người dân ở nhiều nơi, thì tại Sa Huỳnh diêm dân lại vui mừng vì vụ mùa bội thu. Các cánh đồng muối trải dài trắng tinh dưới nắng. Mỗi năm đồng muối Sa Huỳnh sản xuất khoảng 8.500 tấn muối đạt chất lượng, tiêu thụ chủ yếu ở miền Trung – Tây Nguyên và dùng trong công nghiệp chế biến thực phẩm tiêu dùng.

 

Một ngày ở làng muối Sa Huỳnh

Một ngày ở Sa Huỳnh, được cùng diêm dân ra đồng làm muối mới thấy được làng nghề này còn báo điều thú vị đến không ngờ.

Cuối tháng 3, tiết trời Quảng Ngãi dịu mát. Bỏ bao công việc xô bồ, chúng tôi đến với làng muối Sa Huỳnh (thuộc xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi) khi những diêm dân nơi đây đang tất bật cho vụ mùa sản xuất mới. Một ngày ở Sa Huỳnh, được cùng diêm dân ra đồng làm muối mới thấy được làng nghề này còn báo điều thú vị đến không ngờ.

Nằm cách thành phố Quảng Ngãi 60km, Sa Huỳnh không chỉ là địa danh nổi tiếng trong nước và ngoài nước với di chỉ khảo cổ học được phát hiện từ năm 1909, mà đây còn là vựa muối lớn của miền Trung. Từ thế kỉ 19, cánh đồng muối Sa Huỳnh đã được hình thành và được người dân duy trì nghề truyền thống này suốt 200 năm nay.

Toàn cảnh đồng muối Sa Huỳnh – Quảng Ngãi

Đến Sa Huỳnh, hình ảnh đầu tiên chúng tôi bắt gặp đó là những diêm dân vùng chiêm trũng này đang khom lưng cho công việc làm đồng muối mới. Theo ông Lê Bé (42 tuổi, ngụ thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ), bắt đầu từ vụ màu muối năm nay, diêm dân làng muối Sa Huỳnh đã mạnh dạn đầu tư hàng tỉ đồng để ứng dụng mô hình sản xuất mới. “Bây giờ, diêm dân không phải làm muối bằng phương pháp truyền thống dùng nền đất nữa, mà thay vào đó là mua bạt lót, xây ruộng bằng xi măng,.. nhằm tăng năng suất và chất lượng muối” – ông Bé cho biết.

Cũng theo ông Bé, trước đây nghề làm muối ở Sa Huỳnh có nhiều thăng trầm với nhiều lý do khác nhau. Bởi vậy mà có một dạo làng muối Sa Huỳnh được ví von là “làng muối đắng”, bởi công sức mà diêm dân bỏ ra cho đồng muối trở nên uổng phí. Hơn nữa, trước đây ruộng muối của diêm dân chưa được cấp Chứng nhận quyền sử dụng đất nên rất nhiều diêm dân không đủ mạnh dạn để đầu tư phát triển đúng hướng. Mặt khác, do giá thành muối không ổn định, trong khi thị trường muối Sa Huỳnh vẫn chưa có thương hiệu nên gây không ít khó khăn cho diêm dân.

Ông Lê Bé đang cần mẫn tát nước khỏi đồng muối

Còn nhớ, gần 7 năm trước diêm dân Sa Huỳnh đã “dở khóc, dở cười” khi chứng kiến hàng chục tấn muối không được “nhập kho” vào nhà máy sản xuất muối tinh Quảng Ngãi. Lý do được nhà máy này đưa ra là muối Sa Huỳnh có lẫn nhiều tạp chất do diêm dân còn sản xuất muối ở dạng thủ công. Do đó, mỗi vụ muối nhà máy chỉ thu mua cho diêm dân Sa Huỳnh vài chục tấn còn lại là thu mua ở những nơi khác.

Nhưng, chuỗi ngày gian khó đã qua rồi. Kể từ sau ngày được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu “Muối Sa Huỳnh” (17/9/2011), những diêm dân ở làng muối Sa Huỳnh đã có nhiều tiến bộ trong việc hình thành nên mô hình sản xuất muối theo phương pháp mới.

Các diêm dân làng muối Sa Huỳnh chăm chỉ với mô hình sản xuất mới

Ông Võ Văn Thu, diêm dân ở làng Long Thạnh (xã Phổ Thạnh) hồ hởi: “Từ ngày muối Sa Huỳnh được công nhận thương hiệu đã góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho diêm dân phát triển nghề truyền thống của mình, có điều kiện tiếp thu, học hỏi và truyền đạt kinh nghiệm cho nhau, xây dựng chất lượng cho muối Sa Huỳnh”.

Theo ông Thu, với phương pháp làm mới này, diêm dân phải bỏ tiền đầu tư khoảng hơn 4 triệu đồng/100m2 nếu làm nền lót bạt và khoảng 13 triệu đồng nếu làm nền xi-măng. Mặc dù đầu tư khá nhiều nhưng bù lại, tạp chất đất cát lẫn trong muối giảm trên 95%, sản lượng muối đạt trên 50 tấn/ha (tăng từ 17- 20 tấn/ha) và giá bán tăng từ 20-30% so với muối sản xuất theo lối truyền thống. Đó là chưa kể thời gian để đi vào sản xuất cho một vụ mùa được giảm hơn một nửa và rút ngắn thời gian kết tinh muối.

“Nói chung, so với cách làm cũ (thủ công), cách làm mới này có nhiều lợi thế hơn. Diêm dân chúng tôi coi đó là hướng đi mới trong việc sản xuất muối Sa Huỳnh này” – ông Thu nhìn nhận.

Giữa trưa, đứng trên bờ đê của làng muối Sa Huỳnh nhìn về tứ hướng, giữa mênh mông đồng muối, đâu đó chúng tôi cảm nhận được niềm vui của diêm dân nơi đây đang lan tỏa ngập tràn, khấp khởi chờ vụ sản xuất mới bội thu…

Đồng muối Sa Huỳnh có diện tích sản xuất hơn 116 ha với 557 thành viên được phép sử dụng nhãn hiệu hợp pháp. Hằng năm, sản lượng muối đạt khoảng từ 6.000 – 8.000 tấn. Đây là đồng muối lớn nhất miền Trung với hơn 100 năm hình thành và phát triển, được đầu tư xây dựng 6 tuyến đê bao với chiều dài hơn 5km phục vụ cho việc cải tạo, phát triển đồng muối.

Thảo Nguyên – Quỳnh Vi

Làng muối Sa Huỳnh

Sa Huỳnh nằm ở cực nam tỉnh Quảng Ngãi, thuộc huyện Đức Phổ, cách thị xã tỉnh lỵ 60 km. Sa Huỳnh là bãi biển đẹp, nổi tiếng là vựa muối quan trọng ở miền Trung. Bãi biển Sa Huỳnh nằm sát quốc lộ 1A, ở km 985, có ga xe lửa Sa Huỳnh, cho nên từ Hà Nội vào hay từ thành phố Hồ Chí Minh ra, du khách có thể dừng chân ghé lại đây rất thuận lợi. Địa danh Sa Huỳnh phải viết cho đúng là Sa Hoàng, có nghĩa là cát vàng. Thật vậy, màu cát ở đây không trắng như ở nơi khác mà lại có màu vàng óng ánh thật đẹp. Sở dĩ, phải viết thành Sa Huỳnh, vì chữ “ Hoàng” trùng tên Chúa Nguyễn Hoàng thời Nguyễn sơ.

Bãi biển Sa Huỳnh chạy dài đến năm, sáu km, cong cong hình lưỡi liềm. Đáy biển thoai thoải, không có bãi đá ngầm, có thể là những bãi tắm lý tưởng đối với du khách đến đây nghỉ hè, vui chơi và tắm biển. Ngoài ra, Sa Huỳnh còn có thắng cảnh ghềnh đá Châu Me, Đảo Khỉ… thu hút du khách vào các ngày nghỉ cuối tuần và các ngày lễ tết. Để phục vụ khách du lịch, ngành du lịch Quảng Ngãi còn xây dựng tại đây khách sạn Motel Sa Huỳnh để đón khách đến nghỉ ngơi, an dưỡng.

Từ lâu, Sa Huỳnh được biết đến như là di chỉ khảo cổ học với “Văn hóa Sa Huỳnh “. Đầu thế kỷ 20, các nhà khảo cổ học người Pháp như Vinet, Labare, Colani đã phát hiện ở Sa Huỳnh hàng loạt mộ chum và nhiều hiện vật tiêu biểu cho nền văn hóa cổ xưa bị chìm khuất dưới lòng đất qua thời gian dài lịch sử. Các kết quả khai quật được nghiên cứu và kết luận, dải đất từ Đèo Ngang cho đến Đồng Nai (Nam Bộ) lên cả Tây Nguyên, từ sơ kỳ đồng thau cho đến sơ kỳ sắt đá nơi hiện diện một nền văn hóa độc đáo của nhân loại và được định danh bằng khái niệm “Văn hóa Sa Huỳnh”'. Những gò Ma Vương, gò Điều Gà … là những nơi có nhiều dấu tích của nền văn hóa Chăm pa, từ lâu đã thu hút nhiều du khách đến tham quan và nghiên cứu.

Sa Huỳnh đã đi vào lịch sử nước nhà, là nơi mà hơn 500 năm trước, đoàn quân nam chinh của vua Lê Thánh Tông dừng chân lại đây nghỉ ngơi và luyện tập, biên chế thành đội ngũ trước khi tiến đánh cửa Thị Nại và kinh thành Đồ Bàn. Sa Huỳnh trở thành hải tấn quan trọng thời nhà Nguyễn để canh phòng mặt biển. Đến khi người Pháp đến xâm lược đất nước ta, mở tuyến đường sắt bắc - nam, lại cho xây dựng ga xe lửa Sa Huỳnh để vận chuyển muối từ Sa Huỳnh đi các nơi khác. Sa Huỳnh qua bao lần biến đổi đã trở thành nơi nghỉ mát, du lịch hè lý tưởng.

Sa Huỳnh có đủ các món ngon đặc sản biển nhưng hấp dẫn nhất là món mắm nhum và cua huỳnh đế. Người Sa Huỳnh có câu: “Giàu chất của kho, nghèo lo hủ mắm”. Con nhum (cầu gai) đã hiếm và chỉ bắt theo mùa. Còn mắm nhum thì hiếm hơn. Mắm nhum Sa Huỳnh nổi tiếng cả nước, thời nhân Nguyễn, vua Minh Mạng hạ lệnh hằng năm địa phương phải “tiến” về kinh đô 12 cân mắm. Mắm nhum thời đó trở thành “mắm tiến”. Sau mắm nhum là cua huỳnh đế. Đây là giống cua to con, cân nặng cả ký, toàn thân có màu đỏ gạch. Đã đặt chân đến Sa Huỳnh, du khách khó quên món cua luộc chấm muối. Mỗi người chỉ ăn vài con cũng đủ no nê. Khách có thể chọn vài xâu cua còn tươi rói mang về làm quà cho người thân.

Sa Huỳnh còn là vựa muối lớn ở miền Trung, chẳng thua kém gì muối Cà Ná và muối Hòn Khói. Diện tích các cánh đồng muối ở đây chiếm gần 500 ha và hàng năm sản xuất hàng trăm ngàn tấn muối có chất lượng tốt. Muối Sa Huỳnh từ lâu có mặt khắp các thị trường miền Trung và Tây Nguyên, và dùng nhiều trong công nghiệp chế biến thực phẩm tiêu dùng. Từ làng chài nghèo nàn và hoang sơ, Sa Huỳnh ngày nay đã trở thành một thị tứ nho nhỏ, xinh xinh nằm ẩn mình dưới hàng dương rủ bóng thướt tha và rừng dừa thơ mộng, là nơi mà ai đã đến một lần thì thông thể quên, không những vì cuộc mưu sinh ở đây dễ dãi mà còn vì tình cảm con người ở đây mộc mạc và thiết tha:

Ngó ra ngoài bãi cát vàng,
Cát bao nhiêu hạt, thương chàng bấy nhiêu

Ngay cả như nhà thơ Xuân Diệu, sinh thời đã có một lần đến Sa Huỳnh, như đã cảm nhận được vẻ đẹp của đất, trời, biển nước ở đây và đã thốt lên:

Hỏi mình biển đẹp vô ngần,
Sóng xanh như đến dừng chân Sa Huỳnh.

(Nguồn: Website Mùi vị-Ẩm thực Việt Nam) 

Phát hiện nhiều khu mộ táng tại Sa Huỳnh

Bấm vào đây để xem

------//------
ĐỘI TUYỂN THANH NIÊN TÂN DIÊM VÔ ĐỊCH

GIẢI BÓNG ĐÁ DO XÃ PHỔ THẠNH TỔ CHỨC

Nhằm chào mừng 37 năm Ngày Giải phóng miền Nam 30/4, vừa qua UBND xã Phổ Thạnh đã tổ chức giải bóng đá giao lưu thanh niên các thôn trong xã.

Có 5 đội thanh niên các thôn tham gia gồm Tân Diêm, Long Thạnh, La Vân, Thạch Bi 1 và Thạch Bi 2. Thể thức giải đấu là bốc thăm đá loại trực tiếp. Chung cuộc đội tuyển Thanh niên Tân Diêm đã xuất sắc vô địch giải này.

Hội Đồng Hương  Tân Diêm tại TP.HCM xin chúc mừng đội tuyển Thanh niên Tân Diêm.

------//------

Mưu sinh, 2 đứa trẻ con nhà nghèo chết đuối

Báo Công An Tp. HCM, ngày 11/4/2012

Vụ đuối nước thương tâm xảy ra tại xã Phổ Thạnh, H.Đức Phổ, Quảng Ngãi vào sáng 10-4, khiến hai bé gái tử vong.

Thông tin từ chính quyền địa phương, hai em Võ Thị Đây và Lê Thị Mỹ Trinh (cùng 11 tuổi) rủ nhau ra kênh nước ở đồng muối Sa Huỳnh bắt hàu làm thức ăn cho bữa trưa của gia đình. Đến trưa không thấy hai em về, người nhà đổ xô đi tìm, phát hiện thi thể hai em nổi trên mặt kênh, cạnh dụng cụ dùng để bắt hàu.

Được biết gia đình hai em Đây, Trinh đều thuộc diện khó khăn, hàng ngày ngoài đi học còn phải giúp đỡ gia đình việc nhà, mò tôm bắt cá để có chất ăn tươi.

Minh Tâm

------//------

Ðức Phổ khai thác tiềm năng sẵn có bằng sức dân

Báo Nhân Dân, ngày 12/04/2012

Từ một miền quê nghèo khó, nhờ biết khai thác tiềm năng sẵn có và lấy sức dân làm đòn bẩy, huyện Ðức Phổ đã và đang phát triển, xứng danh là cửa ngõ phía nam năng động, trù phú của tỉnh Quảng Ngãi, từng bước thoát nghèo và chung tay xây dựng nông thôn mới.

Chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế nông nghiệp

Huyện Ðức Phổ xác định phát triển nông nghiệp toàn diện theo hướng hiện đại là bước đi thích hợp trong quá trình chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Chủ tịch UBND huyện Ðức Phổ Lê Văn Mùi cho biết: Gần đây, huyện đã tập trung khai thác những tiềm năng, lợi thế và huy động nguồn lực trong dân để phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững. Nhiều mô hình sản xuất lúa cao sản, chăn nuôi công nghiệp, trồng rừng đã đem lại hiệu quả kinh tế cao. Huyện đã hình thành vùng chuyên canh rau phục vụ các khu đô thị, khu công nghiệp; đồng thời thực hiện dồn điền, đổi thửa phát triển nhiều vùng cây nguyên liệu tập trung, bảo đảm phục vụ nhu cầu chế biến...

Ðức Phổ trong những ngày tháng ba nắng nóng, nhưng trên từng cánh đồng lúa mênh mông ở các xã Phổ Thuận, Phổ Văn, Phổ Ninh vẫn xanh tốt và đang trong thời kỳ làm đòng. Hàng nghìn ha mía chuyên canh tập trung ở Phổ Phong, Phổ Nhơn đang cho thu hoạch với năng suất, chữ đường cao đã góp phần tăng thu nhập đáng kể cho nông dân. Mô hình kinh tế biển ở xã Phổ Thạnh đang hiện rõ cách làm giàu từ biển. Toàn xã có hai phần ba dân số sống bằng nghề biển. Nhiều cơ sở chế biến thủy sản đã ra đời và hoạt động có hiệu quả, thu hút hàng nghìn lao động tại địa phương có việc làm thường xuyên, bảo đảm ổn định cuộc sống. Hàng năm, nhiều ngư dân đã đầu tư hàng chục tỷ đồng để cải hoán và đóng mới những con tàu có công suất từ 250 đến 600 CV. Ðây là những con tàu lớn chuyên đánh bắt xa bờ và góp phần giữ vững biển đảo của Tổ quốc. Ngư dân Võ Thu là một trong số hàng trăm ngư dân ở đây đang làm chủ hai con tàu có công suất 250 CV/chiếc thường xuyên khai thác hải sản ở vùng biển Hoàng Sa và Trường Sa. Mỗi chuyến đi khơi xa, trừ chi phí cho lãi hơn 800 triệu đồng. Mỗi thuyền viên lao động trong một chuyến đi biển thu về hơn 50 triệu đồng. Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh Nguyễn Duy Trinh cho biết: Cách đây hai năm, số lượng tàu lớn chỉ đếm trên đầu ngón tay, nhưng hiện nay số tàu có công suất lớn đã tăng rất nhanh. Cả xã hiện có gần 840 tàu cá thì trong đó loại tàu 100 CV trở lên chiếm hơn 500 tàu. Ðây là những đội tàu hùng hậu nhất của huyện chuyên bám biển dài ngày và khai thác hải sản với sản lượng hằng năm hơn 46 nghìn tấn.

Dừng chân nơi đồng muối Sa Huỳnh, chúng tôi bắt gặp hàng trăm diêm dân đang tích cực lao động. Hiện nay, đồng muối có diện tích hơn 116 ha được địa phương đầu tư đắp hàng nghìn mét đê biển và cải tạo phần lớn diện tích để sản xuất muối chất lượng cao. Nghề làm muối ở Sa Huỳnh đã có hàng trăm năm qua và đang nuôi sống 600 hộ diêm dân. Giá muối đang ở mức cao cho nên vừa qua diêm dân ở đây đã đồng loạt mở kho bán hết, không để muối tồn đọng như trước đây. Ðặc biệt, từ khi muối Sa Huỳnh được công nhận thương hiệu, nhiều hộ đã in lô-gô muối Sa Huỳnh vào sản phẩm của mình mang đi quảng bá nhiều nơi trong và ngoài tỉnh cho nên ngày càng có nhiều người tiêu dùng biết đến và lượng muối tiêu thụ cũng nhiều hơn trước. Trao đổi ý kiến với bà con nơi đây, được biết muối Sa Huỳnh hiện đang có giá khoảng 1.600 đồng/kg (cao nhất trong vòng hai năm qua). Bà Lê Thị Phụng ở thôn Tân Diêm hồ hởi nói: Không vui sao được, vì cũng với 10 tấn muối sạch, nhưng trước Tết vừa rồi chỉ bán được hơn năm triệu đồng, giờ thì bán thu hơn 16 triệu đồng. Có tiền, gia đình mua sắm thêm ít vật dụng để đủ sinh hoạt, phần còn lại dành đầu tư sản xuất vụ muối mới. Hiện nay bà con diêm dân rất phấn khởi nhờ giá muối tăng đã cho thu nhập khá, ổn định cuộc sống. Có gia đình, vụ muối vừa qua trắng tay đến nay không những đã lấy lại vốn mà còn có của ăn của để, nuôi con ăn học đàng hoàng. 

Rời làng chài Phổ Thạnh, chúng tôi đến với các khu dân cư của thôn Ðồng Vân, một mô hình kinh tế nông nghiệp, nông thôn điển hình của huyện Ðức Phổ. Xa xa, những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi thấp thoáng hiện ra bên những đồi rừng xanh bạt ngàn, một sức sống mới đang trỗi dậy nơi miền quê này. Bí thư Chi bộ thôn Ðồng Vân Nguyễn Hữu Hạnh cho biết: Phổ Thạnh là xã đồng bằng ven biển, có đến chín thôn, nhưng duy nhất thôn này là miền núi, có hơn 500 ha đất tự nhiên chủ yếu là đồi núi bao phủ. Cả thôn có gần 100 hộ gia đình thì một nửa rời quê đi kiếm sống ở nơi khác. Thế rồi, trong cái khó ló cái khôn, chính quyền thôn đã mạnh dạn đề ra những mô hình phát triển kinh tế cụ thể. Thôn đã chọn một số hộ có kinh nghiệm khuyến khích, hỗ trợ vốn để chăn nuôi bò sinh sản, bước đầu có kết quả. Từ đó, nhiều hộ ở đây đã học tập cách làm ăn của người đi trước, mạnh dạn vay vốn phát triển mô hình nuôi bò sinh sản với hàng chục con, rồi tiến tới nuôi bò vỗ béo. Mỗi năm, đàn bò của các gia đình này sinh trưởng và phát triển lớn dần. Khi chăn nuôi bò đạt hiệu quả, các hộ lại động viên nhau phát triển nghề nuôi dê. Nhiều người nuôi được đàn dê lên đến vài chục con, đem lại nguồn thu nhập không nhỏ.

 Nhờ sản xuất phát triển, đời sống người dân trong những năm gần đây liên tục được cải thiện. Nhiều gia đình có mức thu nhập vài chục triệu đồng một năm là chuyện bình thường. Không cần  mở sổ sách, anh Phong đọc vanh vách họ tên của nhiều hộ gia đình có mức thu nhập hằng năm từ 40 đến 50 triệu đồng như hộ gia đình anh Nguyễn Văn Tựu, Nguyễn Văn Ðức, Lê Văn Xuân, Dương Văn Quảng, Lê Hồng Liêu, Nguyễn Tấn Dư, Nguyễn Văn Tiếp, Nguyễn Văn Quý, Trần Ðình Nguyên... Nhiều hộ nông dân đã đầu tư mua sắm máy móc, nông cụ  thiết bị  phục vụ cho sản xuất như máy cày, máy gặt, máy kéo, góp phần giải phóng sức lao động và tăng năng suất, hiệu quả làm việc. Nhiều hộ gia đình mua sắm hai, ba chiếc xe máy và các tiện nghi sinh hoạt. Nhiều ngôi nhà mới khang trang mọc lên thay cho những căn nhà tranh vách đất tạm bợ. Ðáng ghi nhận hơn là con em các gia đình trong thôn không còn một ai thất học, ngược lại việc học đang được người dân rất chú trọng đầu tư học hết phổ thông đến cao đẳng, đại học. Cuộc sống mới đang hiện hữu ở từng ngôi nhà, từng con đường làng. Từ năm 2009 đến nay, mỗi năm người dân tự nguyện đóng góp hàng chục triệu đồng làm đường giao thông nông thôn. Mới đây bà con cũng đã đóng góp hơn 120 triệu đồng xây nhà văn hóa thôn.

Tập trung phát triển đô thị và xây dựng nông thôn mới

Ðề án phát triển thị trấn Ðức Phổ lên đô thị loại 4 để trở thành thị xã trực thuộc tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2020 đã được tỉnh phê duyệt. Theo đó, công tác quy hoạch, công tác đầu tư xây dựng và phát triển các lĩnh vực trọng tâm trên địa bàn đều được huyện triển khai thực hiện khẩn trương theo các tiêu chí quy định. 

Ðứng ở trung tâm thị trấn Ðức Phổ vào thời điểm này, chúng tôi thấy nhiều công trình dân dụng, dịch vụ mọc lên khang trang. Hoạt động thương mại, du lịch nhộn nhịp. Chủ tịch UBND thị trấn Ðức Phổ Huỳnh Văn Bằng phấn khởi cho biết: Từ nguồn vốn hỗ trợ của cấp trên cùng với ngân sách địa phương và kinh phí do nhân dân đóng góp, chính quyền thị trấn đã đầu tư hơn 40 tỷ đồng xây dựng cơ sở hạ tầng. Trong đó, bê-tông hóa và trải nhựa 20 tuyến đường với chiều dài hơn 6.400 m; nâng cấp bốn tuyến đường đất với chiều dài gần 2.300 m; bê-tông hóa hơn 2.000 m kênh mương nội đồng và xây dựng nhiều công trình phục vụ dân sinh khác. Bên cạnh đó, cấp trên đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để xây dựng nhiều công trình như tuyến quốc lộ 1A đi Mỹ Á, đường trung tâm nội thị, quốc lộ 1A đến Ðài truyền thanh huyện. Gần đây, Công ty cổ phần công nghệ và truyền thông Biển Xanh đã khởi công xây dựng Trung tâm thương mại - dịch vụ và khu nhà ở liền kề tại tổ dân phố 2 với diện tích 6,72 ha, kinh phí đầu tư hơn 284 tỷ đồng, năm 2015 công trình sẽ hoàn thành và đi vào hoạt động. Hiện tại, thị trấn Ðức Phổ đã đạt 15/49 tiêu chí của đô thị loại 4. Tuy nhiên, đó mới chỉ là kết quả bước đầu, thời gian tới, huyện sẽ tập trung đầu tư xây dựng thị trấn theo hướng đẩy mạnh công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại và dịch vụ. Huyện cũng chú trọng đến việc xây dựng các đô thị mới Sa Huỳnh, Phổ Phong và Trà Câu để cùng với thị trấn Ðức Phổ làm "đòn bẩy" nâng tầm huyện Ðức Phổ trở thành thị xã trực thuộc tỉnh trước năm 2015 theo Nghị quyết của Ðảng bộ tỉnh và huyện đã đề ra.

Theo Chủ tịch UBND huyện Lê Văn Mùi, hiện nay ngoài việc phát triển đô thị, Ðức Phổ còn tập trung xây dựng nông thôn mới (XDNTM) một cách quyết liệt. Huyện đã rà soát 15 xã, thị trấn để đầu tư cơ sở hạ tầng có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm xây dựng các tiêu chí về XDNTM, trong đó có ba xã được huyện chọn làm điểm XDNTM là Phổ Vinh, Phổ Hòa và Phổ Ninh. Trước mắt, nguồn kinh phí rất khó khăn, huyện huy động mọi nguồn vốn và thực hiện các chương trình lồng ghép trên địa bàn để đầu tư những công trình thật cần thiết như: giao thông, thủy lợi, trường học, chợ nông thôn, trạm y tế, nhà văn hóa, nhất là thực hiện tốt chương trình an sinh xã hội và giảm nhanh hộ nghèo theo hướng bền vững. Có như vậy, các tiêu chí XDNTM mới bảo đảm được thời gian, chất lượng và bảo đảm yêu cầu phục vụ sản xuất và đời sống của nhân dân.

Bài và ảnh: MINH TRÍ

------//-----

Sa Huỳnh Cup

Báo Thanh Niên, ngày 02/02/2012 

Niềm vui đoạt cúp vô địch - Ảnh: Trần Cao Duyên

Năm nay là năm thứ ba giới trẻ Sa Huỳnh (xã Phổ Thạnh, H.Đức Phổ, Quảng Ngãi) giao hữu bằng những trận cầu hấp dẫn. Hàng trăm sinh viên và thanh niên địa phương tổ chức giải bóng đá Sa Huỳnh Cup 2012 khiến không khí làng quê càng thêm tươi vui phấn chấn.

Nói về lớp trẻ quê hương, Phó chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, ông Lê Văn Thái không giấu được niềm cảm mến và cho biết trong lúc xã không có cơ chế tài chính nào cho việc tổ chức các hoạt động thể dục thể thao thì các cựu sinh viên đồng hương đã chủ động hùn tiền mua sắm cờ lưu niệm, bóng, cúp vô địch, giày vớ, quần áo cầu thủ và cơ cấu giải thưởng gần 50 triệu đồng.

Còn anh Trần Hùng, Bí thư Xã đoàn, thì rất thật lòng: “Không có những trai làng mặc áo sinh viên thì địa phương khó có thể tổ chức giải bóng đá “Tứ hùng” hằng năm như vậy”. “Tứ hùng” mà anh nói là bốn đội bóng: Cựu sinh viên TP.HCM, Sinh viên TP.HCM, Cựu sinh viên Quảng Ngãi và Thanh niên Phổ Thạnh (gồm những chàng trai làm ăn sinh sống tại địa phương).

Anh Hùng cũng cho biết, đội Thanh niên Phổ Thạnh có quá nửa số cầu thủ vốn là những dân quân làng chài. Ban đêm các anh cùng công an địa phương tuần tra ven biển, ban ngày các anh vai mang súng, tay kéo lưới, ngang dọc khắp vùng biển quê hương. Và xuân về, họ là những cầu thủ đáng gờm của các đội bóng sinh viên về mặt thể lực.

Xem các chàng trai thi thố tài năng trên sân cỏ, các cô gái làng say sưa chụp ảnh, quay phim... Các cô khen cả bốn đội bóng quê mình giày vớ rất xịn và áo quần đẹp không thua cầu thủ “trung ương”. Nhiều cô thể hiện tình cảm bằng cách cầm sẵn chai nước lọc. Hễ cầu thủ nào ham bóng, té nhào vào khán giả là các cô tranh thủ níu áo, mở nắp chai, nói nước đây anh, hớp miếng cho khỏe, vào đá cho hăng.

Những phút giải lao giữa hai hiệp, các sinh viên còn làm khán giả hết sức ngạc nhiên và thán phục khi tổ chức trao học bổng cho những học sinh vượt khó. 20 học sinh nghèo hiếu học của bốn trường trong xã được nhận học bổng. Nghĩa cử sáng đẹp này của các anh khiến nhiều khán giả trong cầu trường cảm động.

Chiều mùng 7, giải đấu khép lại. Cúp vô địch thuộc về đội Cựu sinh viên TP.HCM. Nhưng trong cảm nhận của khán giả thì đội nào cũng thắng. Đó là chiến thắng của tuổi trẻ Sa Huỳnh khi các anh đã “quyến rũ” được mấy trăm khán giả cùng đội mưa “ăn tết” trên sân bóng quê hương.

Buổi sớm tiễn các cầu thủ sinh viên rời làng, sau lời chúc bình an, nhiều “fan” vẫy tay nói hẹn gặp các anh mùa giải Sa Huỳnh Cup 2013.

Trần Cao Duyên

------//-----

Truy điệu và an táng 11 hài cốt liệt sĩ

Báo Tuổi Trẻ, ngày 04/01/2012

Sáng 4-1, UBND huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi) đã tổ chức lễ truy điệu và an táng 11 hài cốt liệt sĩ phát hiện tại hố chôn tập thể ở khu vực đồi Vườn Đạt, thôn Long Thạnh 1, xã Phổ Thạnh. 

Viếng anh linh các liệt sĩ

Nhận được tin báo của người dân, ngày 27-12-2011, cơ quan quân sự huyện Đức Phổ và chính quyền xã Phổ Thạnh đã tổ chức khai quật, tìm kiếm hài cốt liệt sĩ tại khu vực đồi Vườn Đạt. Sau bốn ngày tìm kiếm, lực lượng chức năng đã cất bốc được 11 hài cốt liệt sĩ trong hố chôn tập thể rộng hơn 4m² ở độ sâu gần 2m và nhiều vật dụng cá nhân như ví da, balô, tăng, võng, lược nhôm, kim găm, cúc áo… Trong đó có chiếc võng có chữ "Cung" được viết bằng bút mực và cây bút khắc chữ “Công”.

Theo các đơn vị liên quan, đây là những hài cốt liệt sĩ bộ đội Sư đoàn 2 (Quân khu 5) hi sinh vào đầu năm 1973 trong một trận đánh ác liệt với quân địch kéo dài đến 46 ngày. Khả năng các chiến sĩ này đang ở trong một căn hầm và bị pháo rơi trúng.

Sau lễ truy điệu, hài cốt 11 liệt sĩ được an táng tại nghĩa trang liệt sĩ xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, Quảng Ngãi.

MINH KỲ

------//-----

Trên 31 tỉ đồng xây khu bảo tồn văn hóa Sa Huỳnh

Báo Tuổi Trẻ, 30/12/2011 

Sở VH-TT&DL Quảng Ngãi vừa tổ chức khởi công dự án khu bảo tồn văn hóa Sa Huỳnh với số vốn đầu tư trên 31 tỉ đồng tại gò Ma Vương, nằm trên địa bàn hai xã Phổ Khánh, Phổ Thạnh (huyện Ðức Phổ).

Nơi đây, năm 1909, nhà khảo cổ người Pháp M. Vinet đã thực hiện cuộc khai quật lần đầu tiên và phát hiện hơn 200 mộ chum, những hiện vật liên quan đến nền văn hóa Sa Huỳnh.

Mộ chum - hiện vật văn hóa Sa Huỳnh được tìm thấy ở lòng hồ Nước Trong  -Ảnh: V.Q.Cầu

Dự án được xây dựng trên diện tích 2ha, sẽ trưng bày các hiện vật về văn hóa Sa Huỳnh đã phát hiện nhiều năm trước đây tại gò Ma Vương, Long Thạnh, Thạnh Ðức (Ðức Phổ); gò Quê (xã Bình Ðông), Bình Châu (Bình Sơn); xóm Ốc, Suối Chình (Lý Sơn), Dương Quang (xã Ðức Thắng, Mộ Ðức) và tại lòng hồ Nước Trong (huyện Tây Trà)... Dự kiến khu bảo tồn sẽ đi vào hoạt động cuối năm 2013.

V.Q.CẦU - TR.GIANG

------//-----

Liên kết phát triển du lịch 3 tỉnh Quảng Ngãi – Bình Định – Kon Tum

(QNĐT)- Sáng ngày 17/12, tại Khu Du lịch Sa Huỳnh (Đức Phổ), Sở VH-TT&DL các tỉnh Quảng Ngãi, Kon Tum và Bình Định đã tổ chức ký liên kết, hợp tác phát triển du lịch các tỉnh miền Trung – Tây Nguyên.

Tại lễ ký kết, lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch ba tỉnh đã ký biên bản thỏa thuận, thống nhất liên kết hợp tác trong các lĩnh vực quy hoạch đầu tư; lĩnh vực tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch; lĩnh vực phát triển sản phẩm du lịch; bồi dưỡng, đào tạo nguồn nhân lực và quản lý nhà nước về du lịch.

Trong đó sẽ phối hợp tổ chức cho các nhà đầu tư, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch khảo sát, tìm kiếm cơ hội đầu tư tại 3 tỉnh; xây dựng thương hiệu “3 địa phương – một điểm đến” thông qua việc tổ chức các sự kiện hội chợ, triển lãm, lễ hội; xây dựng các tuyến du lịch mới nhằm gắn kết các khu du lịch trọng điểm…

Đây là chương trình liên kết, hợp tác phát triển du lịch có ý nghĩa hết sức quan trọng của 3 tỉnh vốn có nhiều tiềm năng, lợi thế về du lịch. Với mục tiêu liên kết, hỗ trợ lẫn nhau để phát huy lợi thế tiềm năng du lịch của mỗi địa phương, khai thác nguồn lực một cách hợp lý, tạo động lực phát triển du lịch, góp phần mở rộng và phát triển thị trường, xây dựng thương hiệu du lịch chung giữa ba địa phương, đặc biệt là khai thác khách du lịch quốc tế khu vực Đông Bắc Campuchia, Nam Lào, Đông Bắc Thái Lan qua cửa khẩu Bờ Y (tỉnh Kon Tum).

Đồng thời, 3 địa phương sẽ có cơ hội trao đổi, học tập kinh nghiệm về công tác quản lý, công tác quy hoạch, xúc tiến, quảng bá, giới thiệu hình ảnh đất nước, con người và phong tục tập quán của từng địa phương đến với du khách trong và ngoài nước; tạo sự chuyển biến, nâng cao nhận thức xã hội trong việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng nếp sống văn minh cũng như ý thức khai thác các giá trị văn hóa và phát triển sản phẩm du lịch tại các địa phương, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, giải quyết việc làm, cải thiện đời sống cho cộng đồng dân cư…

Thanh Thuận

-------//--------

Diêm dân tìm kế sinh nhai

Báo Quảng Ngãi, ngày 20/11/2012

Thời điểm này, diêm dân đồng muối Sa Huỳnh (Phổ Thạnh, Đức Phổ) rơi vào tình trạng "thất nghiệp", vì một năm chỉ có một vụ muối kéo dài trong 4 tháng hè. Thời gian còn lại, họ phải tìm đủ mọi cách để có việc làm, kiếm tiền nuôi sống gia đình. Giá muối vẫn còn trong vòng luẩn quẩn "được mùa rớt giá, được giá mất mùa", người dân thì lại quẩn quanh điệp khúc "đến vụ sợ thời tiết, hết vụ sợ không có việc làm".

Về thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh (Đức Phổ) những ngày này mới chứng kiến được sự vất vả của người dân nơi đây. Không chỉ trong mùa vụ mà ngay cả khi mùa vụ kết thúc, khó khăn vẫn đeo bám lấy người diêm dân chất phác. Đồng muối Sa Huỳnh giờ chỉ là những ruộng nước mưa ứ đọng. Muối thu hoạch vẫn "nằm" chờ lên giá. Hầu như mỗi gia đình ở đây đều có một ụ muối dăm bảy tấn để dành. Ông Ngô Xuân Sanh (71 tuổi) ở xóm 5, thôm Tân Diêm cho biết: "Nhà nào cũng để dành hết, vì giá muối hiện còn thấp quá. Mình mà bán thì chẳng bù được công sức cũng như tiền bạc đã bỏ ra làm. Nói nhà có vài tấn muối thì thấy lớn vậy, nhưng nếu bán chỉ ở mức 700đồng/kg, bán hết số muối có được thì cũng chỉ được vài triệu, giờ bán sớm tiếc lắm. Nhưng mà khi cần thì cũng phải bán, vì ngoài đống muối đấy, chúng tôi chẳng có gì khác để chi tiêu cho gia đình". Ông Sanh và hầu hết những người già ở đây đều chỉ trông vào tiền bán muối mà sống, "chứ sức đâu mà đi kiếm việc làm như bọn trẻ nữa" - ông Sanh bảo.

Những đống muối chưa bán được của diêm dân Sa Huỳnh.

Những năm gần đây, xu hướng vào miền Nam làm việc khi hết vụ muối của diêm dân Sa Huỳnh tăng lên đáng kể. Thanh niên trai tráng sau vụ muối lũ lượt kéo nhau vào Sài Gòn tìm việc. Ở nhà chỉ còn lại toàn người già và con nít. Gia đình bà Ngô Thị Năm (74 tuổi) ở xóm 5, có ba người con năm nào cũng đi Sài Gòn làm việc khi hết vụ muối. "Bọn nó mới đi được mấy tuần thôi. Thu hoạch muối xong là đi liền, chứ ở nhà không có việc gì làm cả. Nghề chính là làm muối nhưng thời gian đi làm việc khác trong năm còn nhiều gấp đôi thời gian làm muối. Bọn nó cũng muốn ở nhà lắm, nhưng ở nhà thì chỉ biết chơi thôi, việc thì ít mà người thì đông, vào đó làm đủ thứ việc mà chỉ đủ chi tiêu từng tháng chứ cũng chẳng có dư".

 Những người không có điều kiện đi xa thì ở nhà làm "ruộng ngọt" (lúa nước). Chị Bùi Thị Gái (42 tuổi) ở xóm 3 than thở: "Nhà tôi có 4 người. 2 đứa con thì còn đi học, người chị bị tàn tật không làm được gì. Một mình tôi làm muối nuôi 4 miệng ăn. Hết vụ tôi cũng muốn vào Nam kiếm việc làm nhưng hoàn cảnh vậy làm sao đi cho đành". Chồng chị Gái đã mất cách đây 8 năm. Hết vụ muối anh theo thuyền "đi bạn" để kiếm thêm thu nhập, nhưng không ngờ lại phải bỏ mạng trên biển, để lại gia đình khốn khó cho một mình chị Gái cáng đáng. Cứ xong vụ "mặn" là làm vụ "ngọt", gia đình chị Gái có vài sào lúa nhưng chỉ làm được một năm một vụ đông xuân vì khu vực này không có hệ thống thủy lợi. Người dân chỉ gieo sạ rồi phó mặc cho trời. "Trúng mùa thì một vụ cũng kiếm được 6 bao lúa/sào, không thì 3 bao là may mắn lắm rồi"- chị Gái nói. Tiền bán muối cũng "xoay vòng" vốn để thuê máy bừa, mua phân bón là hết…

Có 551 hộ làm muối trên diện tích 116,3 ha ở xã Phổ Thạnh. Đa số diêm dân nằm trong diện hộ nghèo. Năm 2010, có 44 hộ được vay vốn để bê-tông hóa 10.000m2 ruộng muối nhằm cải thiện năng suất muối. Tuy nhiên số diện tích này chỉ như "muối bỏ bể". Những nỗ lực của chính quyền trong việc tìm đầu ra cho muối, giữ mức giá sàn ổn định tránh tình trạng tư thương ép giá diêm dân… vẫn chưa thể tạo sự ổn định cho đời sống của người dân nơi đây. Ông Nguyễn Duy Trinh - Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh cho biết: Vì giá muối bấp bênh nên nghề muối không thể cải thiện được đời sống diêm dân. Cứ hết vụ, diêm dân lại chuyển sang ngành nghề khác như làm nông nghiệp, đi biển, đi chẻ đá. Đến vụ muối mới họ lại trở về, hết vụ lại đi, cứ như thế từ nhiều năm nay.

Diêm dân Sa Huỳnh gắn bó với đồng muối từ khi mới sinh ra, nghề muối cha truyền con nối. Hạt muối đổi hạt cơm, đổi lấy cái chữ cho con em trong gia đình. Nhưng mỗi mùa muối đến là một nỗi lo, nhiều muối thì giá thấp không ai mua, giá muối lên thì lại không có muối bán. Hết vụ lại lo không có việc gì để làm, lại phải bươn chải nhiều nơi để kiếm sống. Không biết bao giờ thì diêm dân mới bớt khổ…

Bài, ảnh: Xuân Hiếu

-------//------

GỎI CÁ TÀO LAO

Báo Thanh Niên, ngày 22/11/2011

Cá tào lao - Ảnh: Trần Cao Duyên

Khách phương xa từng ăn gỏi cá tào lao, trước khi về đều để lại cho người Sa Huỳnh (H.Đức Phổ, Quảng Ngãi) một câu hỏi, rằng cá ngon vậy sao lại có tên là tào lao? Ai cũng ngớ ra, chỉ biết nói ờ, chuyện tào lao thì dở nhưng cá tào lao thì chê sao nổi mà chê.

Cá tào lao thân tròn, nung núc những thịt, mình dài gần cả thước, da hung hung đỏ. Mỏ cá dài ngoẵng và khá nhọn. Xin nói... tào lao một chút, ở Sa Huỳnh, ai lành chanh lành chói, mồm năm miệng mười, thường bị nhận “danh hiệu”: mỏ dài như cá tào lao.

Giờ xin nói về cách làm gỏi cá tào lao. Cắt bỏ đầu cá, xẻ một đường dài dưới bụng rồi móc phần ruột ra ngoài. Rửa sạch, để thật ráo. Có thể xắt lát kho tiêu, ướp gia vị làm món nướng hoặc lóc thịt làm chả đều rất ngon. Nhưng phải làm gỏi thì mới “phát huy” hết cái ngon ngọt của cá tào lao. Có lẽ vì thế nên chỉ cần một người hô “làm gỏi tào lao bay ơi” là lập tức cả nhóm bạn đều hưởng ứng.

Với món gỏi, phải thêm một công đoạn nữa là lột bỏ phần da rồi lóc thịt dọc hai bên thân. Đây là giai đoạn chưa ăn đã vui bởi cả nhóm đều rộn ràng dao thớt, rổn rảng bát chén, rôm rả chuyện trò... Mỗi người một tay thật vui. Bởi vậy có thể nói gỏi cá tào lao có tính tập thể.

Cá được xắt thành từng miếng xiên xiên, dài và nhỏ cỡ bằng nửa ngón tay út. Bày cá ra đĩa thành lớp mỏng, nặn chanh thật đều, cho một ít bột nêm vào. Rắc hành, ớt đã xắt mỏng và đậu phộng rang nguyên hạt lên trên. Thế là thành đĩa gỏi. Nước chấm có thể là xì dầu pha mù tạt, có thể là mắm đường hoặc mắm nguyên chất tùy khẩu vị.

Bánh tráng mỏng trải ra, rau sống rải đều, gắp ba bốn miếng cá làm nhân, kèm vài lát hành, mấy hạt đậu phộng đặt vào giữa rồi cuốn lại và chấm. Cá chín tái qua chanh, thịt mềm mại và rất ngọt. Lát hành hăng nồng, đậu phộng thơm giòn cộng hưởng với rau sống tươi non, ngon đến mức đầu bữa tiệc ai cũng trở nên... ít nói.

Làm món này không sợ “viêm túi”. Năm chục ngàn đồng cho ba con cá. Phụ gia linh tinh không “xi nhê” gì. Dân dã vậy mà thành món ngon nức tiếng. Người Sa Huỳnh tha hương, trong nỗi nhớ quê chắc chắn có hình ảnh đĩa gỏi cá tào lao.

Trần Cao Duyên

--------//-------

ĐỒNG MUỐI TRẮNG GIỮA MÙA MƯA CHỜ GIÁ

Báo Sài Gòn Tiếp Thị, ngày 17/11/2011

Sa Huỳnh (xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng về di chỉ khảo cổ mà còn có một làng muối tồn tại hơn trăm năm qua. Muối nơi này cung cấp cho cả tỉnh Quảng Ngãi, vùng phía bắc của tỉnh Bình Định và tỉnh Kon Tum. Thế nhưng đến nay, giá muối Sa Huỳnh cứ bị rớt dài dài, đời sống của diêm dân bị lao đao mấy năm nay.

Muối ế, chất đống thành mộ... muối

Diêm dân Sa Huỳnh gọi muối tồn không bán được là “mộ muối”.Ảnh: Phạm Anh

Mới bước vào sân, khi tôi hỏi về muối, anh Ngô Văn Điệp ở thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh, từ nhà bước ra lắc đầu: “Muối mắm gì anh ơi. Chất hàng đống dọc đường mấy tháng nay, có ai ngó ngàng gì đến đâu”. Nói đoạn, anh Điệp dắt tôi ra cánh đồng muối. Giữa mùa mưa, cánh đồng muối ngập trắng nước, trên từng bờ thửa ruộng muối, có nhiều ụ lớn nhỏ cao hơn đầu người. “Muối rẻ quá, bà con không bán, để chờ giá lên. Ai dè, bốn năm tháng nay để đó. Muối nằm như... những ngôi mộ, còn giá thì hổng thấy lên”, anh Điệp than. Anh Điệp cho biết, muối không chỉ nằm dọc theo từng bờ ruộng, mà dọc theo quốc lộ 1, nơi nào thấy từng đống ụ được phủ bạt nilông hay lợp tranh, đó là muối.

Chưa có năm nào muối Sa Huỳnh lại bi đát như năm nay. Đầu năm thì bị không khí lạnh tăng cường, nên vào vụ trễ; đến khi vào vụ sản xuất chính thì muối bị ế. Lật một tấm bạt, lôi ra một bao muối, anh Điệp nói: “Mỗi ký muối 500 đồng, nên một bao 50kg chưa được một tô phở. Đời làm muối sao mà khốn khổ quá!” Theo anh Điệp, diêm dân chỉ mong muối Sa Huỳnh đạt giá từ 800 – 1.000 đồng/kg, gia đình anh cũng đang có 5 tấn muối đang chất đống, nằm chờ giá lên. “Dân làm muối có ai giàu đâu. Cứ nhìn các xóm, thấy nơi nào nhà cao cửa rộng là của dân đi biển; còn nhà thấp lè tè là của dân làm muối Tân Diêm”, anh Điệp nói.

Tạm biệt anh Điệp, tôi đi vào làng muối. Gặp tôi, ông Ngô Xuân Sanh ở xóm 5, thôn Tân Diêm cho biết: “Nhà nào cũng để dành từ 5 – 7 tấn muối, nhưng giá muối đến giờ cũng chỉ ở mức 700 đồng/kg, bán sớm thì tiếc lắm vì giá rẻ, còn không bán thì lấy gì để sống. Đám thanh niên thì không chịu nổi nên rủ nhau vào Nam theo nghề khác kiếm ăn”.

Cả đời làm muối

Sinh ra từ đồng muối, lớn lên nhờ muối, đời sống của diêm dân Sa Huỳnh hơn trăm năm nay là vậy. Những năm muối bán không được, khoảng năm đến bảy hộ diêm dân góp tiền thuê xe máy, xe đạp đi bán dạo ở khắp nơi. Cứ 8kg muối đổi lấy 1kg lúa. Nhọc nhằn là vậy, nhưng bao đời nay, có mấy ai bỏ quê, bỏ làng muối quê hương mà đi tha phương cầu thực đâu. Vậy mà, từ hai, ba năm nay, thanh niên của “muối Sa Huỳnh mặn mà tha thiết” đành phải tìm nghề khác để mưu sinh.

Chị Bùi Thị Gái ở xóm 3, thôn Tân Diêm kể rằng, nhà chị có sáu người sống nhờ ruộng muối, thế nhưng, khi muối bị rớt giá, cả nhà chị lao đao. Cách đây mấy năm, chồng chị vào Nam theo thuyền đi biển đánh cá để mong sẽ có tiền gửi về nuôi vợ, hai con nhỏ và người chị mù loà. Vậy mà trong một lần ra khơi, chồng chị Gái đã vĩnh viễn nằm lại với biển.Từ đó, chị Gái một nách lo toan cho cả nhà. “Năm nay, muối rẻ quá, tui còn tồn 5 tấn muối lận, nhưng gọi bán mà hổng mấy tư thương nào chịu trả giá, nên tui đành để cả đống chờ tết này xem giá cả có lên không rồi bán”, chị Gái hy vọng.

“Muối bán hổng được, lấy gì ăn?”, tôi hỏi. Chị Gái nói giọng buồn: “Xong vụ mặn (muối), tui xoay qua vụ ngọt (làm ruộng lúa nước) để kiếm gạo ăn”. Nói thì vậy, nhưng với hai sào ruộng (sào/500m2 – PV), nhà chị Gái mỗi năm chỉ làm được vụ đông – xuân, bởi lẽ, ở vùng này tất cả là muối, nên hệ thống kênh mương thuỷ lợi cho lúa nước không có. “Trúng mùa thì một vụ cũng kiếm được 6 bao lúa/sào (bao: 50kg), không thì ba bao là may mắn lắm rồi, còn nếu lỡ mất trắng, thì trông vào... cứu trợ của Nhà nước”, chị Gái nói.

Cạnh nhà chị Gái là nhà bà Lê Thị Thuận (60 tuổi). Vì không còn sức bươn chải, cuộc sống của bà Thuận quanh năm chỉ trông vào muối. Tuy nhiên, hễ cứ trông vào muối thì muối càng bị rớt giá, cuộc sống của bà Thuận ngày càng nghèo hơn. Theo bà Thuận, năm 2010, gia đình bà làm “đổ mồ hôi, sôi nước mắt”, nhưng chỉ thu được 6 triệu đồng tiền muối; năm 2011, cứ nghĩ rằng giá muối sẽ khá hơn, ai ngờ cái khốn khó của nghề làm muối lại quay về. “Năm nay, nhà nông cái gì cũng được giá, chỉ có dân làm muối bọn tui là lẹt đẹt miết thôi”, bà Thuận than.

Do giá muối quá rẻ, nên tiền công làm muối cũng tương ứng. Nhìn những gánh muối trên vai của các bà, các chị, cứ oằn xuống sau mỗi bước đi, chúng tôi không hiểu vì sao giá muối ở Sa Huỳnh bán ra lại không lên. Qua hai mùa mưa rồi, Thủ tướng Chính phủ có văn bản chỉ đạo cho các ngành và các tỉnh, thành phố là phải mua giá bao tiêu muối tồn đọng cho diêm dân. Thế nhưng, ở đâu hưởng được chính sách này, còn riêng với Sa Huỳnh thì chỉ biết nó... trên tivi. Nhiều người mừng, không bán muối mà trữ lại và cuối cùng, cũng chẳng có ai đến mua. “Năm ngoái trữ muối, nước triều lên, muối tan hết xuống biển. Vái trời năm nay đừng có nước triều lên”, bà Thuận ước mong.

Bao giờ làng muối đổi đời?

Đồng muối Sa Huỳnh khi vào mùa vụ. Ảnh: Phạm Anh

Ông Nguyễn Duy Trinh, phó chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh cho biết, Sa Huỳnh có 551 hộ làm muối trên diện tích 116ha, trong đó đa số đều nghèo; năm nay, có 44 hộ được vay vốn để thực hiện bêtông hoá 10.000m2 ruộng muối, nhằm cải thiện năng suất và chất lượng muối, tuy nhiên, số diện tích này chỉ như “muối bỏ bể”. “Do giá muối bấp bênh, nên đời sống của diêm dân mấy năm qua luôn gặp khó. Cứ hết vụ, diêm dân lại chuyển đổi sang ngành nghề khác như: làm nông nghiệp, đi biển, đi chẻ đá, nhưng nhiều nhất là vào Nam tìm việc làm; đến vụ muối mới, họ lại trở về, hết vụ lại đi, cứ như vậy từ nhiều năm nay”, ông Trinh nói.

Theo ông Trinh, diêm dân ở Sa Huỳnh đã từng vui mừng khi nghe tin nhà máy sản xuất muối tinh chất lượng cao của công ty dược và vật tư y tế Quảng Ngãi về đây xây dựng trên địa bàn. “Vách nhà máy này dựng lên sát cánh đồng muối, vậy mà suốt năm, sáu năm hoạt động, nhà máy này chỉ tiêu thụ của diêm dân không tới 1/4 sản lượng, phần còn lại, nhà máy này đi mua ở ngoài tỉnh về sản xuất, đóng gói ghi tên “muối Sa Huỳnh”. Khi diêm dân hỏi, nhà máy trả lời: muối không đạt chất lượng, tạp chất như rác, cát ở trong muối quá nhiều”, ông Trinh nói.

Ông Nguyễn Kỳ, chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, cho biết: “Diêm dân nghèo, không có tiền đầu tư, nên tất cả phải đi vay của ngân hàng.” Việc vay tiền cũng gặp cảnh trớ trêu như, vừa qua, ngân hàng Chính sách xã hội hỗ trợ cho diêm dân Sa Huỳnh 2 tỉ đồng để đầu tư xây dựng ruộng muối, tuy nhiên, khi bà con vay tiền về đến nhà, thì nhà máy muối cũng giải thể luôn.

Đầu tháng 10.2011, làng muối Sa Huỳnh được công nhận thương hiệu, tuy nhiên, nhiều người lo ngại đằng sau thương hiệu này, liệu “đầu ra” của muối Sa Huỳnh có ổn định lâu dài hay không?

BÀI VÀ ẢNH PHẠM ANH

--------//-------

DIÊM DÂN SẼ CÓ LÃI TỪ 20-30%

Báo Dân Việt, ngày 11/11/2011

Triển khai chỉ đạo của Chính phủ về Đề án “Thu mua muối và sản xuất, cung ứng muối i - ốt”, lãnh đạo Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc (Vinafood 1) cho biết, đề án này sẽ được thực hiện ngay trong năm 2012 với mục tiêu là đảm bảo cho diêm dân có lãi từ 20-30%.

Mỗi năm thu mua tạm trữ 200.000 tấn

Ông Hồ Xuân Hùng - nguyên Thứ trưởng Bộ NNPTNT, người chỉ đạo xây dựng đề án cho biết: “Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ NNPTNT đã phê duyệt đề án trên với mục tiêu là hàng năm sẽ thu mua khoảng 30-40% khối lượng muối do diêm dân sản xuất ra. Thực hiện tốt đề án sẽ giải quyết tốt bài toán được mùa mất giá, cải thiện đời sống cho hơn 70.000 diêm dân trên cả nước đồng thời cung cấp muối i - ốt đảm bảo chất lượng cho người tiêu dùng, góp phần đẩy lùi bệnh tật”.

Đề án triển khai tốt sẽ là cơ hội cho diêm dân tăng thu nhập và đầu tư sản xuất.

Cụ thể, theo đề án, Vinafood 1 sẽ được giao làm đầu mối liên kết với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh muối từng vùng, miền trên cả nước với sản lượng thu mua tạm trữ trên dưới 200.000 tấn/năm, đảm bảo diêm dân có lãi 20-30%. Trong đó, miền Bắc sẽ thu mua 80.000 tấn, miền Trung và miền Nam mỗi nơi được thu mua 60.000 tấn. Trên cơ sở đó, Vinafood 1 sẽ tổ chức sản xuất 133.000 tấn muối i - ốt, trong đó cấp không thu tiền 22.664 cho các đối tượng chính sách.

Theo đánh giá của Bộ NNPTNT, hiện sản xuất muối đang có nghịch lý vừa thừa, vừa thiếu, nhất là muối ăn chất lượng thấp, diêm dân sản xuất ra không tiêu thụ được, mỗi năm tồn dư tới 200.000-300.000 tấn, trong khi muối làm nguyên liệu cho công nghiệp mới đáp ứng được 100.000/300.000 tấn, số thiếu hụt phải đi nhập khẩu để bù đắp.

Do đó, ông Hồ Xuân Hùng cho rằng: “Thực hiện mua tạm trữ muối sẽ điều tiết sản lượng từ nơi thừa đến nơi thiếu trong thời gian chính vụ và trái vụ, đặc biệt sẽtiết kiệm được một lượng ngoại tệ lớn do phải nhập khẩu muối”.

Triển khai ngay trong năm 2012

Trao đổi với NTNN chiều 9.11, ông Phạm Thanh Bằng- Phó Tổng Giám đốc Vinafood 1 cho biết: “Đề án trên sẽ được triển khai xung quanh hai nội dung chính là: Tổng Công ty đứng ra thu mua muối cho diêm dân căn cứ vào số lượng thống kê của các tỉnh, diêm dân sản xuất thừa ra bao nhiêu, Vinafood sẽ thu mua đảm bảo lợi nhuận 20-30%. Còn việc sản xuất muối i - ốt để cấp không cho các tỉnh miền núi khó khăn, chúng tôi đã gửi văn bản cho các tỉnh để họ đăng ký, sau đó chúng tôi sẽ tổng hợp số lượng để cung ứng đến tận nơi cho các địa phương”.

Mỗi năm sản xuất được 1 triệu tấn muối

Theo dự báo về sản xuất muối giai đoạn 2011-2015 của Bộ NNPTNT, sản lượng muối trong cả nước dự kiến đạt trên dưới 1 triệu tấn/năm, trong đó sản lượng muối do diêm dân sản xuất đạt 700.000-800.000 tấn và cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng dân sinh. Tuy nhiên, nếu vẫn duy trì công nghệ sản xuất như hiện nay sẽ tiếp tục thiếu muối nguyên liệu chất lượng cao.

Về cơ chế thực hiện, số lượng thu mua muối và cung ứng muối i - ốt sẽ được xác lập cụ thể từng năm trên cơ sở đề nghị của Vinafood 1 về số lượng cần thu mua. Sau đó, Bộ NNPTNT sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan trình Thủ tướng Chính phủ quyết định số lượng muối cần mua, giá mua, thời gian mua và mức hỗ trợ lãi suất vốn vay ngân hàng.

Ông Bằng cho biết: “Trước tiên, chúng tôi sẽ tổng hợp số lượng của các tỉnh, sau đó sẽ làm việc với các tỉnh để tính ra giá thành sản xuất cho diêm dân, rồi sẽ tính giá thu mua là bao nhiêu. Vấn đề này, chúng tôi sẽ có khảo sát cụ thể ở từng địa phương cho đúng giá thành”.

Cũng theo ông Bằng, hiện Vinafood 1 đã gửi thông báo đến 17 tỉnh có sản xuất muối lập kế hoạch sản xuất, tính toán cân đối khả năng sản xuất, nhu cầu tiêu thụ, dự kiến khối lượng thu mua từng vụ và ngay trong năm 2012, Vinafood 1 sẽ triển khai thực hiện.

Hiện tại Vinafood 1 cũng đang có kế hoạch đầu tư một cánh đồng muối công nghiệp tại Ninh Thuận để tự tổ chức sản xuất muối công nghiệp đáp ứng nhu cầu trong nước.

Ngọc Lê

Ông Phạm Cho - diêm dân ở Sa Huỳnh (Phổ Thạnh, Đức Phổ, Quảng Ngãi): Tôi chờ đợi việc thực hiện đề án này từng ngày

Tôi có 4.000m2 ruộng muối, và là hộ làm muối lâu năm ở Sa Huỳnh, thế nhưng nhiều năm lại đây, gia đình tôi không tìm thấy niềm vui từ nghề. Vụ sản xuất vừa qua, gia đình tôi thu hoạch 40 tấn muối. Muối của chúng tôi đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu. Nhưng do giá muối vẫn cứ ở mức thấp dưới 500 đồng/kg, càng bán càng lỗ, thậm chí có lúc bán không được, nên tôi còn tồn 20 tấn.

Bây giờ Bộ NNPTNT phê duyệt đề án thu mua muối cho diêm dân với mức lãi từ 20 – 30%, tôi và 557 gia đình làm muối ở Sa Huỳnh này rất phấn khởi, chờ đợi từng ngày. Với mức lãi như thế, diêm dân chúng tôi sẽ mạnh dạn đầu tư sản xuất muối theo hướng chất lượng cao.

Ông Nguyễn Duy Trinh - Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh (Đức Phổ, Quảng Ngãi): Hy vọng thành hiện thực

Khi hay tin có chủ trương thu mua muối cho diêm dân, chúng tôi rất phấn khởi. Nếu thực hiện, UBND xã sẽ chỉ đạo ngay cho hai hợp tác xã sản xuất muối trên địa bàn tạo mọi điều kiện để việc mua muối của bà con được thuận lợi nhất. Cứ mỗi lần nghe thông tin Nhà nước có chủ trương mua muối cho diêm dân thì bà con lại ngóng trông, lần này hy vọng rằng, chủ trương này sẽ thành hiện thực với ngay làng muối truyền thống Sa Huỳnh này. Chúng tôi mong rằng, chủ trương này sẽ giúp cho diêm dân có lãi với nghề, tránh được nạn tồn đọng muối ê hề lâu nay. Ngay hiện tại, xã chúng tôi đang tồn 2.000 tấn muối.

Ông Ngô Tấn Bán - Tổng Giám đốc Công ty CP Thương mại muối Miền Trung: Sẽ giúp điều tiết tốt sản lượng muối

Đề án mua muối mà Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc (Vinafood 1) xây dựng sẽ mua 30-40% (khoảng 200.000 tấn) muối cho hơn 70.000 diêm dân mỗi năm nếu được phê duyệt, sẽ điều tiết sản lượng, giá muối trong thời điểm chính vụ, trái vụ, những năm được mùa cũng như mất mùa. Không chỉ có diêm dân mà doanh nghiệp chúng tôi cũng mong muốn đề án sớm được thực hiện. Theo tôi nghĩ, đề án này sẽ giúp Nhà nước khắc phục tình trạng muối i-ốt không đảm bảo chất lượng đang tràn lan hiện nay.

Đức Cương - Vũ Vân Anh (ghi)

--------//-------

THỦ KHOA KỲ THI NGHIÊN CỨU SINH

Vừa qua ngày 8/11/2011 trường Đại Học Khoa hoc Xã Hội & Nhân văn Tp. HCM đã công bố kết quả tuyển sinh Nghiên cứu sinh (Tiến sĩ) đợt 2 năm 2011, thủ khoa thuộc về anh Trần Trọng Nghĩa. Anh Nghĩa thi ngành Lý luận ngôn ngữ với tổng số điểm là 9.5/10.

Đây là một tin vui không chỉ riêng bản thân, gia đình anh Nghĩa, mà còn là niềm tự hào của bà con quê hương Tân Diêm. Nhân đây Hội mong muốn con em quê hương xem đây là tấm gương, là động lực học tập để vươn lên trong cuộc sống.

Một lần nữa xin gửi đến anh Nghĩa những lời chúc tốt đẹp nhất!

HĐH TÂN DIÊM

--------//-------

HƯỚNG TỚI CON ĐƯỜNG DI SẢN VĂN HÓA SA HUỲNH

Báo Sài Gòn Tiếp Thị, Ngày 3/11/2011

Được phát hiện cách đây chỉ mới 102 năm, văn hóa Sa Huỳnh (VHSH) là một nền văn hóa lớn, trải dài khắp địa vực miền Trung, có mối giao lưu, cộng hưởng với những nền văn hóa đồng đại. Theo tiến sĩ Đoàn Ngọc Khôi – chuyên gia VHSH, cần sớm thiết lập một “Con đường di sản VHSH” để có thể nghiên cứu và phát huy giá trị di sản của nền văn hóa cực kỳ độc đáo này một cách hiệu quả, góp phần làm rõ chủ quyền của nước ta với các đảo xa bờ... Tiến sĩ Đoàn Ngọc Khôi.

Trở về từ “đại công trình” khai quật khảo cổ học dọc thung lũng sông Tang (huyện miền núi Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi ) suốt hơn bốn tháng, vừa cùng với các nhà khảo cổ ở viện Khảo cổ học Việt Nam tham gia cuộc khai quật làm xong báo cáo khoa học, TS Khôi phấn chấn cho biết:

Cuộc khai quật lớn lần này đã cho những kết quả hết sức lý thú, từ hàng loạt hố đào chúng tôi đã có những dữ liệu tin cậy để có một cái nhìn tổng thể về VHSH – nền văn hóa vốn rất đa dạng, phong phú bởi địa bàn và lịch đại của nó khá rộng và khá dài. Cuộc khai quật vùng thung lũng sông Tang giữa Trường Sơn lần này đã phát hiện văn hóa người tiền sử miền núi trong thời đại kim khí với giai đoạn sớm và giai đoạn muộn. Giai đoạn sớm ở đây gần gũi với giai đoạn Long Thạnh thể hiện qua các loại hình đồ gốm, chúng cùng giai đoạn với Long Thạnh.

Về cơ bản, giai đoạn sớm của sơ kỳ đồng thau ở sông Tang cùng giai đoạn văn hóa với Long Thạnh (khoảng 3.000 năm trước công nguyên). Khám phá mới này càng củng cố cho nhận thức rằng trong giai đoạn sơ kỳ đồng thau đã hình thành nguồn cội văn hóa bản địa. Bởi vậy, có thể gọi giai đoạn Long Thạnh là văn hóa Long Thạnh, đây chính là gốc rễ bản địa để phát triển lên VHSH. Ở thung lũng sông Tang, chúng tôi cũng tìm thấy một giai đoạn VHSH thời đại sắt (trên 2.000 năm trước công nguyên) với các công cụ sắt, đồ trang sức bằng mã não, thủy tinh, trong đó đặc biệt là khuyên tai hai đầu thú – hiện vật được coi là chỉ dấu độc đáo nhất của VHSH.

Ông vừa nói đến giai đoạn Long Thạnh, văn hóa Long Thạnh, vậy có một văn hóa Long Thạnh bên một VHSH?

Đây là vấn đề vô cùng lý thú. Long Thạnh chính là địa điểm mà vào năm 1909 nhà khảo cổ học người Pháp M. Vinet phát hiện ra khu mộ chum nằm kề đầm An Khê trong vùng bờ biển Sa Huỳnh, được các nhà khảo cổ học lúc đó gọi là kho chum Sa Huỳnh, nay thuộc xã Phổ Thạnh, Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Các cuộc khai quật tiếp theo Bình Định, Quảng Bình... cũng đã tìm thấy nhiều khu mộ chum như ở Long Thạnh, từ đó họ đã định danh nền văn hóa của những tộc người là chủ nhân của những khu mộ chum được tìm thấy là văn hóa Sa Huỳnh – theo tên gọi của di chỉ đầu tiên mà nền văn hóa này được phát hiện, theo quy ước quốc tế về khảo cổ học.

Các loại đồ gốm (ba hàng trên) và lưỡi cuốc bằng đá (hàng dưới cùng)của người Sa Huỳnh giai đoạn sơ kỳ đồng thau – cách đây trên 3.000 năm, được tìm thấy ở điểm khai quật Long Thạnh, huyện Đức Phổ, Quảng Ngãi năm 1978.

Các nhà khảo cổ học người Pháp thời đó đã cho rằng cư dân VHSH được phát hiện tồn tại ở thời đại sắt – cách đây khoảng trên – dưới 2000 năm. Nhưng, đến những năm 1977 – 1978, khi những nhà khảo cổ học Việt Nam trở lại Long Thạnh, họ đã tìm thấy giai đoạn sớm hơn của VHSH mà các nhà khảo cổ học Pháp chưa tìm thấy, đó là giai đoạn Long Thạnh, thuộc sơ kỳ đồng thau, giai đoạn tiền Sa Huỳnh, cách đây trên 3000 năm. Một khám phá vô cùng quan trọng trong lần này là tầng văn hóa mà lớp cư trú ở đây dày trên 2m, chứng tỏ cư dân đã sống ở đây lâu dài, hiện diện từ rất sớm, họ từ nguồn gốc bản địa rồi mới phát triển lên người Sa Huỳnh. Đây chính là phát hiện mới của các nhà khảo cổ học Việt Nam, bởi theo các đồng nghiệp Pháp thời trước, cư dân VHSH không phải là cư dân bản địa. Bởi vậy, nói văn hóa Long Thạnh là chúng tôi muốn nhấn mạnh giai đoạn tồn tại khá lâu dài của sơ kỳ đồng thau – cũng là tiền Sa Huỳnh – chứ thực ra nó cũng nằm trong lịch đại của VHSH thôi.

Nhân điều ông vừa nói có tính đối chiếu với những nghiên cứu VHSH trong quá khứ, xin ông cho biết những thành tựu nổi bật trong nghiên cứu của các nhà khảo cổ học nước ta về nền văn hóa được cho là rất hấp dẫn này?

Trước hết phải nói đến công lao, thành tựu của các nhà khảo cổ học Pháp. Họ không chỉ phát hiện, nghiên cứu bước đầu mà đã có công mở rộng không gian nghiên cứu, tìm mối quan hệ của VHSH với vùng hải đảo như Philippines, Malaysia, Indonesia... Tuy vậy, trong nhận thức của các nhà khảo cổ học Pháp, chủ nhân của mộ chum không phải là cư dân bản địa mà là cư dân hải đảo, là những người đi biển, họ mang người chết vào chôn trên những dải cát dọc duyên hải miền Trung với những quan tài chum như là cách chôn gởi – sống một nơi, chôn một nơi.

Những nghiên cứu VHSH của các nhà khảo cổ học Việt Nam, bắt đầu từ sau hòa bình, qua những cuộc khai quật liên tục ở nhiều tỉnh miền Trung, đặc biệt là ở vùng Quảng Nam, Quảng Ngãi, đã đem lại những thông tin hết sức mới mẻ, đột phá trong nghiên cứu VHSH. Họ đã tìm ra nguồn gốc bản địa, những giai đoạn phát triển, mối quan hệ với các nền văn hóa khác trong khu vực của cư dân VHSH. Nhưng thành tựu quan trọng nhất là việc tìm ra những di chỉ VHSH ở đảo gần bờ và ở miền núi cao; là nhận thức được rằng sự hình thành của VHSH có sự đóng góp của dòng chảy văn hóa từ vùng Tây Nguyên, vùng núi cao xuống ở giai đoạn sớm, và ngược lại, từ đồng bằng lên ở giai đoạn muộn.

Xin ông nói qua về nghiên cứu VHSH hải đảo của các nhà khảo cổ nước ta.

Mộ nồi (không có lỗ) và mộ vò (có lỗ, để linh hồn có thể thông với bên ngoài) của người Sa Huỳnh giai đoạn muộn (sau công nguyên) ở điểm khai quật đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi.

Những yếu tố bản địa của người Sa Huỳnh ở dọc dài bờ biển miền Trung đã thúc đẩy các nhà khảo cổ học sớm mở ra các cuộc khai quật ở các đảo gần bờ khởi từ thập niên 1990 với các đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), Cù lao Chàm (Quảng Nam), Phú Quý (Bình Thuận)... Những phát hiện qua khai quật ở các đảo này chứng tỏ người Sa Huỳnh – tổ tiên của chúng ta – đã vươn ra biển, đã cư chiếm các hải đảo gần bờ từ rất sớm, qua đó hình thành nên một VHSH hải đảo, đã mở ra sự giao lưu với các vùng hải đảo trong vùng Đông Nam Á và những vùng xa hơn.

Từng “duyên nợ” lâu năm với VHSH, tham gia khai quật – nghiên cứu về nền văn hóa này suốt hàng chục năm qua, theo ông, đâu là những việc cần làm để việc nghiên cứu cũng như phát huy những di sản VHSH đạt được kết quả nhiều hơn?

Theo tôi, cần sớm có một trung tâm nghiên cứu VHSH ngay tại Trung Trung bộ – cái nôi của VHSH, điều đã được xác nhận qua nghiên cứu. Trung tâm này với chức năng quản lý, nối kết với các đơn vị liên quan trong lĩnh vực ở các tỉnh trong vùng sẽ thúc đẩy nhanh hơn, tốt hơn việc nghiên cứu, phát huy giá trị các di sản VHSH trong vùng. Từ đó sẽ hình thành nên một “con đường di sản VHSH” nối kết các tỉnh trong vùng văn hóa này lại với nhau. Ngoài mục đích phát huy giá trị của nguồn di sản phong phú, độc đáo của VHSH, con đường di sản này còn góp phần thúc đẩy sự cộng tác, sự hỗ trợ từ bên ngoài, tạo sự đồng bộ, tránh được những hạn chế lâu nay trong nghiên cứu về nền văn hóa này. Cũng là điều tất yếu, cần thành lập một bảo tàng VHSH để trưng bày toàn bộ hiện vật tìm thấy được của nền văn hóa giàu có này. Con đường di sản VHSH, bảo tàng VHSH sẽ là những sản phẩm du lịch tốt bên cạnh những sản phẩm du lịch vốn có của các địa phương, chắc chắn sẽ có sức hấp dẫn du khách, các nhà khoa học trong và ngoài nước.

bài và ảnh: Huỳnh Văn Mỹ

-------//--------

Kiến nghị nạo vét cửa biển Sa Huỳnh

Báo Tuổi trẻ, ngày 07/10/2011

TT - Sở NN&PTNT Quảng Ngãi vừa có văn bản trình UBND tỉnh về việc khẩn cấp triển khai nạo vét luồng cửa biển Sa Huỳnh thuộc xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ. Bởi sau ba năm hoàn thành dự án nạo vét luồng, tại cửa biển này lại bồi lấp nghiêm trọng trên diện tích luồng 1.000m2 với ước khoảng 4.000m3 cát bồi, khiến 12 tàu thuyền của địa phương bị sóng đánh vỡ tan tành do mắc cạn.

Trong mùa biển động năm nay, có trên 400 tàu đánh cá của xã bỏ cửa biển này đi trú bão nơi khác.

Ngư dân phập phồng khi đưa tàu cá ra vào cửa biển Sa Huỳnh - Ảnh: V.Q.C.

Ngày 5-10, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Lê Viết Chữ cho biết đã chỉ đạo Sở NN&PTNT khẩn trương hoàn thành thủ tục để tỉnh phê duyệt triển khai nạo vét trong những tháng còn lại của năm 2011.

V.Q.CẦU

--------//-------

Công bố nhãn hiệu muối Sa Huỳnh

Báo Tuổi Trẻ ngày 17/9/2011

TTO - Sáng nay 17-9, tại xã Phổ Thạnh, UBND huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi) đã tổ chức lễ công bố nhãn hiệu muối Sa Huỳnh.

Phó chủ tịch UBND huyện Đức Phổ trao nhãn hiệu muối sa Huỳnh đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học công nghệ) công nhận

Đây là nhãn hiệu muối tập thể đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học công nghệ) công nhận cho 557 thành viên diêm dân Sa Huỳnh.

Theo phó chủ tịch UBND huyện Đức Phổ Trần Em, đồng muối Sa Huỳnh có diện tích 116 ha, mỗi năm sản xuất và cung ứng ra thị trường 8.000 tấn muối. Muối Sa Huỳnh có vị mặn dịu chứ không mặn chát như nhiều đồng muối khác trong cả nước.

Trước khi tổ chức lễ công bố thương hiệu muối sa Huỳnh, thông qua nguồn kinh phí vay hỗ trợ 2 tỉ đồng, 96 hộ diêm dân trong xã được vay để cải tạo đồng muối Sa Huỳnh theo hình thức làm đáy ruộng muối bằng ximăng chịu mặn để sản xuất muối sạch.

Tin, ảnh: V.Q.CẦU

--------//-------

Hàng nghìn tấn muối tồn kho vì giá rẻ như cho

VNExpress Thứ sáu, 9/9/2011

Giá muối chỉ vài trăm đồng mỗi ký nên diêm dân làm mấy cũng không đủ sống, hàng không bán được tồn kho hàng nghìn tấn.

Cục Sở Hữu Trí Tuệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ vừa cấp giấy chứng nhận thương hiệu "Muối Sa Huỳnh" cho Quảng Ngãi. Song việc sở hữu thương hiệu này không thể giúp cuộc sống diêm dân được sáng sủa hơn.

"Được công nhận thương hiệu tập thể muối Sa Huỳnh, chúng tôi mừng vui nhiều lắm, thế nhưng giá muối thì rẻ như bèo chỉ 400 đến 700 đồng một kg thì lấy gì mà ăn", bà Trần Thị Cảnh ở thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh, than thở.

Do giá muối quá thấp, nhiều người dân đã bỏ ruộng muối hoặc cho thuê lại với giá "hữu nghị" để bà con lối xóm sản xuất, còn mình thì lặn lội vào TP HCM bươn chải, mưu sinh.

Ông Nguyễn Duy Trinh, Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ cho biết: "Suất đầu tư ruộng muối bằng ximăng quá lớn, hầu hết ruộng muối Sa Huỳnh chủ yếu làm trên nền đất nên muối còn lẫn nhiều tạp chất. Hiện tại còn khoảng 5.000 tấn muối tồn kho trong dân chưa thể bán được".

Đồng muối Sa Huỳnh nổi tiếng từ thời Pháp, dù đã được cấp chứng nhận thương hiệu thế nhưng đời sống diêm dân còn gặp nhiều khó khăn do giá muối rẻ như cho. Ảnh: Trí Tín

Trong khi đó, đại diện Sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn tỉnh Phú Yên so sánh, giá muối tại địa phương hiện chỉ còn 500.000 đồng một tấn, giảm 300.000 đồng so với tháng 7 và chỉ bằng hơn 1/3 năm ngoái. Tiêu thụ muối khó khăn do giá thấp nên hiện vẫn còn 8.500 tấn muối tồn đọng.

Thống kê chưa đầy đủ của ngành nông nghiệp Phú Yên, chỉ tính riêng trong tháng 8 đã có hơn 250 diêm dân bỏ hoang khoảng 50 ha ruộng muối đi làm công nhân ở các khu công nghiệp và hành nghề đánh bắt thủy sản kiếm sống.

Còn tại tỉnh Bình Định, vụ muối năm nay diêm dân đã sản xuất được gần 22.350 tấn nhưng chỉ bán được 12.000 tấn. Muối ế ẩm, sau vài cơn mưa đầu mùa nhiều diêm dân đã bỏ ruộng lên Tây Nguyên làm thuê ở các rẫy cà phê. Ông Nguyễn Văn Hải ở phường Nhơn Bình, TP Quy Nhơn (Bình Định) lắc đầu: "Giá muối tại ruộng rớt xuống còn 300 đồng một ký khiến chúng tôi chán nản không thể bán trong giai đoạn này. Tranh thủ thời gian đi tìm việc làm khắp nơi để cải thiện thu nhập chứ bám mãi đồng muối này thì khó sống nổi".

Hiện giá muối ở miền Trung chỉ dao động 450-700 đồng một kg, trong khi theo tính toán giá phải trên 1.000 đồng một ký mới có lãi.

Lý giải vì sao muối rẻ bèo, ông Nguyễn Xuân Nam, Trưởng phòng Chế biến nông, lâm sản và Nghề muối Bình Định khẳng định: "Do các tỉnh phía Nam đang được mùa muối. Trong khi đó, chất lượng muối sản xuất tại các tỉnh Bình Định, Quảng Ngãi, Phú Yên... lại không cao vì sản xuất thủ công, lẫn tạp chất nhiều, không thể sử dụng trong chế biến công nghiệp nên bị thương lái ép cấp, ép giá".

Để cải thiện tình hình, các chuyên gia kinh tế đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần kiến nghị chính phủ định hướng các doanh nghiệp kinh doanh muối thực hiện chính sách thu mua tạm trữ muối để ổn định giá muối; hỗ trợ vốn vay cho diêm dân phát triển sản xuất với lãi suất ưu đãi.

Ngay từ đầu năm 2011, Bộ Công thương đã ban hành Thông tư 45/2010/TT- BCT phân giao hạn ngạch thuế quan nhập khẩu 100.000 tấn muối công nghiệp trực tiếp sử dụng làm nguyên liệu sản xuất hóa chất và 2.000 tấn muối tinh khiết nguyên liệu sản xuất thuốc, sản phẩm y tế. Trong khi đó, lượng muối tồn kho ở trong nước hiện nay là rất lớn.

Về vấn đề này, chuyên gia kinh tế cao cấp Lê Đăng Doanh nêu quan điểm, không chỉ với ngành muối, mà nhiều ngành trong nền kinh tế hiện nay vẫn có tâm lý "sính" ngoại, dù hàng trong nước có nhưng doanh nghiệp vẫn thích nhập. "Viện cớ vào chất lượng muối trong nước kém nên phải nhập là điều nghịch lý của cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Bởi lẽ hiện nay, chúng ta vẫn chưa có quy định về quản lý chất lượng muối (về màu sắc, hàm lượng NaCL...)", ông Doanh nói.

Trí Tín

--------//-------

Chuyện khó hiểu ở làng cá Sa Huỳnh

Báo Quảng Ngãi, ngày 21/6/2011

(QNg)- Hơn 15 năm nay, gia đình ông Lê Hồng Nga ở thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh liên tục có đơn khiếu nại việc UBND huyện Đức Phổ thu hồi đất của gia đình ông xây dựng làng cá Sa Huỳnh nhưng không tiến hành kiểm kê, bồi thường theo quy định của Nhà nước. Vụ việc chưa giải quyết xong thì UBND xã Phổ Thạnh và UBND huyện Đức Phổ lại đứng ra tổ chức đấu giá QSDĐ trên phần diện tích đang có tranh chấp.

* Thu hồi đất nhưng không đo đạc, kiểm kê

Năm 1974, bà Ngô Thị Tự ở thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh (Đức Phổ) có lập giấy nhận chuyển nhượng 1,5 sào đất ao Bàu cá (thôn Tân Diêm) của bà Huỳnh Thị Thể với giá 50 ngàn đồng, có sự chứng kiến của nhiều người. Trong quá trình sử dụng để nuôi tôm, cá, gia đình bà Tự đã đổ đất nâng nền làm chòi để ở trông coi sản xuất với diện tích trên 100m2.

Đến năm 1994, ông Lê Hồng Nga (con trai bà Tự) hoàn thành nghĩa vụ quân sự trở về địa phương và lập gia đình nhưng không có chỗ ở nên bà Tự và người anh trai là Lê Hồng Tía giao lại toàn bộ phần diện tích nhận chuyển nhượng ao Bàu cá cho ông Nga quản lý, sử dụng. "Được gia đình chấp thuận, vợ chồng tôi lặn lội ròng rã nhiều năm trời để khuân đất đắp nâng nền làm nhà ở với diện tích khoảng 200m2 và tôn tạo ao nuôi cá với diện tích 550m2"- ông Nga cho biết.

Năm 1996, thực hiện chủ trương của tỉnh về việc hình thành làng cá Sa Huỳnh nhằm khơi dậy tiềm năng kinh tế biển của xã Phổ Thạnh, UBND huyện Đức Phổ đã tiến hành hút cát thổi từ biển vào để san lấp mặt bằng. Lẽ ra, trước khi san lấp mặt bằng huyện và xã cần tổ chức kiểm kê, công khai phần diện tích đất thu hồi để người dân giám sát và đảm bảo quyền lợi của họ. Ông Nga, bức xúc: "Không biết quy định của Nhà nước lúc đó thế nào nhưng trong quá trình thực hiện dự án chính quyền đã san lấp ao nuôi tôm, cá của gia đình tôi và nhiều hộ xung quanh  mà không lập biên bản kiểm kê, đền bù gì cả".

Không thể để quyền lợi của gia đình mất đi một cách oan uổn, ông Nga và nhiều hộ dân cùng cảnh ngộ đã mang đơn gõ cửa khắp cơ quan chức năng từ xã đến huyện, đến đâu cũng nhận được lời hứa: "Chúng tôi ghi nhận những kiến nghị của bà con và sẽ xem xét trả lời sau". Nhưng rồi sau đó chính quyền các cấp vẫn  không có động thái tích cực để giải quyết dứt điểm vụ việc này, các bên liên quan đùn đẩy trách nhiệm. Đến năm 2002, UBND huyện Đức Phổ mới đưa vụ việc ra xem xét một cách có hệ thống. Theo đó, có đến 47 hộ có diện tích đất liên quan đến khu vực dự án làng cá Sa Huỳnh.

* Hứa lấy được với dân

Sau khi kiểm tra phát hiện một số hộ có đất chưa được kiểm kê, đo đạc, đại diện Ban quản lý Dự án huyện Đức Phổ cam kết trước dân là sẽ làm thủ tục đền bù hợp lý và thoả đáng cho nhân dân. "Họ hứa lấy được thôi chứ sau đó có cấp nào đoái hoài đến chuyện đền bù này đâu, mặc cho đơn thư khiếu nại của dân liên tục gửi"- ông Nga bức xúc. Vậy mà UBND huyện Đức Phổ và UBND xã Phổ Thạnh lại đứng ra tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất trên diện tích đất mà ông Nga đang khiếu nại chưa được giải quyết theo quy định của pháp luật.

Người có quyền lợi thì cản trở không giao đất, người đấu giá trúng thì không được sử dụng làm nhà, làm cho vụ việc trở nên phức tạp, cả hai bên đều phát sinh đơn khiếu nại. Do đó ngày 28/7/2009, Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh đã chủ trì cuộc họp giải quyết giữa các bên liên quan có sự tham gia của lãnh đạo UBND huyện. Theo đó, cuộc họp đi đến thống nhất: Các hộ dân có quyền lợi (gia đình ông Nga) có trách nhiệm viết đơn kèm theo các giấy tờ liên quan đến QSDĐ gửi cho Chủ tịch UBND huyện để được xem xét, giải quyết theo đúng quy định của Nhà nước, không được cản trở việc làm nhà của các hộ đấu giá trúng quyền sử dụng đất.

Ngày 25/5/2011, Phòng TN&MT huyện phối hợp với các bên liên quan và chính quyền địa phương tiến hành giao đất thực địa cho hộ ông Lê Tôn đấu giá trúng tại khu dân cư làng cá Sa Huỳnh (lô 177, khu A 11). Tuy nhiên trong thực tế thì, lãnh đạo huyện Đức Phổ và xã Phổ Thạnh không thực hiện đầy đủ cam kết đã hứa trước dân nên ngày 3/6/2011, ông Tôn tiến hành xây dựng nhà thì bà Ngô Thị Tự và con trai là ông Lê Hồng Nga đến cản trở. Ông Nga cho rằng, diện tích đất cấp cho ông Tôn thuộc diện tích  đất Bàu cá của gia đình ông, khi quy hoạch khu dân cư làng cá Sa Huỳnh tổ kiểm kê chưa lập hồ sơ đền bù, gia đình đã có đơn gửi các cấp nhiều lần nhưng chưa được giải quyết.

Ông Nguyễn Duy Trinh - Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh cho biết: "Sau khi xảy ra cản trở, UBND xã đã mời bà Tự, ông Nga làm việc thì cả hai chỉ thống nhất cho ông Tôn xây dựng nhà theo biên bản làm việc ngày 28/7/2009, nhưng với điều kiện các cấp chính quyền giải quyết đơn và đền bù thoả đáng phần diện tích đất Bàu cá thuộc khu A 11".

Lãnh đạo UBND xã Phổ Thạnh cũng cho biết, năm 2002 UBND  xã tổ chức cuộc họp quân dân chính để lấy ý kiến và đã thống nhất diện tích đất 750m2 (200m2 đất ở và 550m2 đất vườn) do ông Nga kê khai là có thật nên xã đã đề nghị lập danh sách kiểm kê để lập hồ sơ đền bù. Tuy nhiên đến nay, đơn khiếu nại của bà Tự và ông Nga liên quan đến khu đất Bàu cá gửi đến huyện nhưng chưa được giải quyết dứt điểm. Việc làm tắc trách trên của UBND huyện Đức Phổ và các phòng ban liên quan của huyện là không thể chấp nhận, cần phải chấn chỉnh và sớm giải quyết quyền lợi chính đáng cho gia đình ông Lê Hồng Nga.

 PV 

-------//--------

Làng muối Sa Huỳnh

Sa Huỳnh nằm ở cực nam tỉnh Quảng Ngãi, thuộc huyện Đức Phổ, cách thị xã tỉnh lỵ 60 km. Sa Huỳnh là bãi biển đẹp, nổi tiếng là vựa muối quan trọng ở miền Trung. Bãi biển Sa Huỳnh nằm sát quốc lộ 1A, ở km 985, có ga xe lửa Sa Huỳnh, cho nên từ Hà Nội vào hay từ thành phố Hồ Chí Minh ra, du khách có thể dừng chân ghé lại đây rất thuận lợi. Địa danh Sa Huỳnh phải viết cho đúng là Sa Hoàng, có nghĩa là cát vàng. Thật vậy, màu cát ở đây không trắng như ở nơi khác mà lại có màu vàng óng ánh thật đẹp. Sở dĩ, phải viết thành Sa Huỳnh, vì chữ “ Hoàng” trùng tên Chúa Nguyễn Hoàng thời Nguyễn sơ.

Bãi biển Sa Huỳnh chạy dài đến năm, sáu km, cong cong hình lưỡi liềm. Đáy biển thoai thoải, không có bãi đá ngầm, có thể là những bãi tắm lý tưởng đối với du khách đến đây nghỉ hè, vui chơi và tắm biển. Ngoài ra, Sa Huỳnh còn có thắng cảnh ghềnh đá Châu Me, Đảo Khỉ… thu hút du khách vào các ngày nghỉ cuối tuần và các ngày lễ tết. Để phục vụ khách du lịch, ngành du lịch Quảng Ngãi còn xây dựng tại đây khách sạn Motel Sa Huỳnh để đón khách đến nghỉ ngơi, an dưỡng.

Từ lâu, Sa Huỳnh được biết đến như là di chỉ khảo cổ học với “Văn hóa Sa Huỳnh “. Đầu thế kỷ 20, các nhà khảo cổ học người Pháp như Vinet, Labare, Colani đã phát hiện ở Sa Huỳnh hàng loạt mộ chum và nhiều hiện vật tiêu biểu cho nền văn hóa cổ xưa bị chìm khuất dưới lòng đất qua thời gian dài lịch sử. Các kết quả khai quật được nghiên cứu và kết luận, dải đất từ Đèo Ngang cho đến Đồng Nai (Nam Bộ) lên cả Tây Nguyên, từ sơ kỳ đồng thau cho đến sơ kỳ sắt đá nơi hiện diện một nền văn hóa độc đáo của nhân loại và được định danh bằng khái niệm “Văn hóa Sa Huỳnh”'. Những gò Ma Vương, gò Điều Gà … là những nơi có nhiều dấu tích của nền văn hóa Chăm pa, từ lâu đã thu hút nhiều du khách đến tham quan và nghiên cứu.

Sa Huỳnh đã đi vào lịch sử nước nhà, là nơi mà hơn 500 năm trước, đoàn quân nam chinh của vua Lê Thánh Tông dừng chân lại đây nghỉ ngơi và luyện tập, biên chế thành đội ngũ trước khi tiến đánh cửa Thị Nại và kinh thành Đồ Bàn. Sa Huỳnh trở thành hải tấn quan trọng thời nhà Nguyễn để canh phòng mặt biển. Đến khi người Pháp đến xâm lược đất nước ta, mở tuyến đường sắt bắc - nam, lại cho xây dựng ga xe lửa Sa Huỳnh để vận chuyển muối từ Sa Huỳnh đi các nơi khác. Sa Huỳnh qua bao lần biến đổi đã trở thành nơi nghỉ mát, du lịch hè lý tưởng.

Sa Huỳnh có đủ các món ngon đặc sản biển nhưng hấp dẫn nhất là món mắm nhum và cua huỳnh đế. Người Sa Huỳnh có câu: “Giàu chất của kho, nghèo lo hủ mắm”. Con nhum (cầu gai) đã hiếm và chỉ bắt theo mùa. Còn mắm nhum thì hiếm hơn. Mắm nhum Sa Huỳnh nổi tiếng cả nước, thời nhân Nguyễn, vua Minh Mạng hạ lệnh hằng năm địa phương phải “tiến” về kinh đô 12 cân mắm. Mắm nhum thời đó trở thành “mắm tiến”. Sau mắm nhum là cua huỳnh đế. Đây là giống cua to con, cân nặng cả ký, toàn thân có màu đỏ gạch. Đã đặt chân đến Sa Huỳnh, du khách khó quên món cua luộc chấm muối. Mỗi người chỉ ăn vài con cũng đủ no nê. Khách có thể chọn vài xâu cua còn tươi rói mang về làm quà cho người thân.

Sa Huỳnh còn là vựa muối lớn ở miền Trung, chẳng thua kém gì muối Cà Ná và muối Hòn Khói. Diện tích các cánh đồng muối ở đây chiếm gần 500 ha và hàng năm sản xuất hàng trăm ngàn tấn muối có chất lượng tốt. Muối Sa Huỳnh từ lâu có mặt khắp các thị trường miền Trung và Tây Nguyên, và dùng nhiều trong công nghiệp chế biến thực phẩm tiêu dùng. Từ làng chài nghèo nàn và hoang sơ, Sa Huỳnh ngày nay đã trở thành một thị tứ nho nhỏ, xinh xinh nằm ẩn mình dưới hàng dương rủ bóng thướt tha và rừng dừa thơ mộng, là nơi mà ai đã đến một lần thì thông thể quên, không những vì cuộc mưu sinh ở đây dễ dãi mà còn vì tình cảm con người ở đây mộc mạc và thiết tha:

Ngó ra ngoài bãi cát vàng,

Cát bao nhiêu hạt, thương chàng bấy nhiêu

Ngay cả như nhà thơ Xuân Diệu, sinh thời đã có một lần đến Sa Huỳnh, như đã cảm nhận được vẻ đẹp của đất, trời, biển nước ở đây và đã thốt lên:

Hỏi mình biển đẹp vô ngần,

Sóng xanh như đến dừng chân Sa Huỳnh.

(Nguồn: Website Mùi vị-Ẩm thực Việt Nam)

-------//--------

Sa Huỳnh muối mặn...

QĐND Online - Hạt muối Sa Huỳnh như mặn hơn khi diêm dân nơi đây đang phải đối mặt với tình trạng mất mùa – rớt giá...

Xót xa phận muối

Cơn mưa giông nặng hạt vào trưa ngày 9-7 đã làm tan đi hàng chục tấn muối kết tinh của diêm dân xã Phổ Thạnh (Đức Phổ - Quảng Ngãi). “Bao công sức của tụi tui bỏ ra trong hơn 10 ngày qua giờ đã tan thành bọt nước”, diêm dân Võ Tấn Phát than thở.

Khi trước, anh Phát làm công nhân nhà máy muối tinh chất lượng cao Sa Huỳnh và kiêm nhiệm bảo vệ nhà máy với mức thu nhập mỗi tháng trên 2 triệu đồng. Giờ nhà máy đã giải thể, anh chỉ còn đảm nhận chân bảo vệ với mức phụ cấp trên 800.000 đồng/tháng. Suốt ngày, anh luôn ở ngoài ruộng để canh nước, kiểm tra độ kết tinh của muối, cào muối, gánh muối…  

Gia đình anh có 6 nhân khẩu được chia gần 6 sào ruộng muối. Do thu nhập từ nghề muối quá thấp nên cuộc sống gia đình hết sức khó khăn. Vì vậy, hai người con đầu phải nghỉ học sớm để kiếm tiền phụ giúp cha mẹ, hiện chỉ còn hai cháu nhỏ đang theo học tại Trường Trung học cơ sở xã Phổ Thạnh. “Không khéo tụi nó lại phải nghỉ học sớm như các anh mất thôi! Lo ăn đã mệt lắm rồi thì sức đâu mà lo chuyện học?!”, anh than thở.

Thu hoạch muối

Với gần 8 sào ruộng muối, trung bình mỗi năm, chị Phùng Thị Trưởng ở thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh thu hoạch khoảng 15 tấn muối. Nhưng do giá muối luôn ở mức từ 400 – 600 đồng/kg, nên thu nhập chẳng đáng là bao. Để có điều kiện lo cho 4 con ăn học, chồng chị, anh Nguyễn Mau phải vào Bà Rịa - Vũng Tàu đi phụ cho những chủ tàu đánh bắt hải sản xa bờ cả năm mới về thăm nhà. Vì gia đình neo người nên từ sáng đến tối chị luôn quần quật ngoài ruộng muối. “Gia đình đông người thì còn hốt được vài bao muối chứ như tui thì mỗi lúc mưa giông chỉ biết kêu… trời. Nghề biển của chồng tui được - mất thất thường, nếu không làm muối thì lấy gì mà sống?” chị Trưởng tâm sự.

Ông Lê Văn Thái, Phó chủ tịc UBND xã Phổ Thạnh cho biết: Toàn xã hiện có gần 600 hộ với hơn 2.500 nhân khẩu sống phụ thuộc vào nghề muối. Chỉ còn khoảng 1 tháng nữa là kết thúc vụ muối nhưng do từ đầu vụ đến giờ có nhiều đợt mưa lớn nên diêm dân trong xã chỉ mới thu hoạch được gần 3.000 tấn, giảm hơn 2.000 tấn so với cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, giá muối lại đang ở mức thấp, dao động từ 500 – 600 đồng/kg nên cuộc sống của diêm dân hiện đang gặp nhiều khó khăn.

Nuôi những hy vọng

“Tuy giá cả ở mức thấp nhưng tụi tui vẫn cứ bám lấy ruộng muối với hy vọng giá cả lại lên. Lúc ấy, nếu không làm thì lấy gì mà bán? Với lại, nếu không làm muối thì còn biết làm gì? Cơ hội chuyển đổi nghề như báo, đài thường nói khó lắm. Vì việc ít người nhiều mà.”, anh Phát nói như giải trình cho việc gắn bó với ruộng muối của mình.

Với khoảng 15 tấn muối mỗi năm cũng giúp cho 5 mẹ con chị Phùng Thị Trưởng tằn tiện qua ngày. Tuy, thiếu thốn trăm bề nhưng phải gắng gượng chứ sức chị không thể kham nổi việc chẻ đá, lột vỏ và vác bạch đàn thuê như nam giới. Tiền ăn học của các con đành phải dõi theo mỗi chuyến ra khơi của chồng.

Cả ngày quần quật với ruộng muối, chiều tối, ông Lê Toan – Trưởng Ban công tác Mặt trận thôn Long Thạnh 1 lại đi đặt lồng nhử tôm, cua, cá ở đầm nước mặn Sa Huỳnh. Đến 3 giờ sáng hôm sau, ông vội vã chèo ghe đi vớt cho kịp buổi chợ sáng. Mỗi lần như thế, ông kiếm được khoảng 1kg tôm, cua, cá với giá từ 40.000 – 50.000 đồng. Đây cũng là nguồn thu nhập giúp ông gắng gượng bám trụ với hơn 2 sào ruộng muối. 

Ông Lê Văn Thái cho biết: UBND xã vừa phối hợp với Chi nhánh ngân hàng chính sách xã hội huyện Đức Phổ giải ngân hơn 1,6 tỷ đồng cho gần 100 hộ diêm dân vay vốn ưu đãi để đầu tư trải bạt hoặc bê tông ruộng muối. Xã cũng đã tổ chức cho 20 hộ diêm dân tham quan mô hình sản xuất muối sạch ở thị xã Cam Ranh, tỉnh Khánh Hoà để họ mạnh dạn áp dụng vào sản xuất ở địa phương. Nhưng với giá muối luôn ở mức thấp nên nhiều hộ diêm dân chưa mạnh dạn đầu tư theo hướng sản xuất muối sạch. Cứ mỗi khi nghe thông tin Nhà nước cho nhập khẩu muối là diêm dân lại đứng ngồi không yên…

Đồng muối Sa Huỳnh giờ đã đổi thay nhiều so với trước. Tuyến đê bao đồng muối đã được Nhà nước và diêm dân đầu tư xây dựng khá bề thế. Những tuyến đường giao thông nội đồng phẳng phiu, những ô ruộng muối vuông vức trông như bàn cờ… nhưng đây đó vẫn còn nhiều chuyện “mặn đắng” về hạt muối Sa Huỳnh.

Thy Thy

-------//--------

Phá sản dự án phim trường lớn nhất nước

TT - UBND tỉnh Quảng Ngãi vừa thông báo ý kiến của ông Nguyễn Xuân Huế, chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, đồng ý dừng triển khai dự án khu du lịch - phim trường Vina Universal tại huyện Đức Phổ như đề nghị của Công ty cổ phần đầu tư khu du lịch - phim trường Vina thuộc Tập đoàn Tân Tạo (TP.HCM). Dự án Vina Universal vốn đầu tư ban đầu 50 triệu USD, diện tích 2.569ha, ôm gọn bãi biển Sa Huỳnh và vùng ven.

Theo ý đồ của nhà đầu tư, đây là trung tâm thương mại, dịch vụ, du lịch tổng hợp và là khu phim trường có tầm khu vực và quốc tế. Vậy nhưng sau khi “treo” gần 3 năm kể từ khi làm lễ công bố quy hoạch, dự án bị phá sản.

TRÀ GIANG - Nguồn Tuổi Trẻ

--------//-------

Quảng Ngãi: 50 kg muối Sa Huỳnh = 1 tô phở

Ngày 12/06/2011Lưt xem: 79

Giữa tháng 4 vừa qua, tin đồn phóng xạ từ Nhật Bản ảnh hưởng đến nước biển đã gây cơn sốt khiến muối Sa Huỳnh đột ngột tăng giá lên gấp đôi, diêm dân vui như “tết”. Thế nhưng, niềm vui ấy chỉ được vài ngày, sau đấy điệp khúc buồn “giá rẻ như bèo” lại nhanh chóng tái diễn.

50 kg muối = 1 tô phở

Vào những ngày nắng nóng tháng 6 này, chúng tôi về cánh đồng muối Sa Huỳnh nằm trên địa bàn thôn Long Thạnh và Tân Diêm, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ. Nắng bỏng rát cùng với gió biển thổi mạnh mang theo vị mặn chát, khiến cho không khí ngột ngạt đến khó chịu. Thời tiết đang nắng gắt là điều kiện thuận lợi cho diêm dân ra đồng làm muối, ấy thế mà trên những cánh đồng muối ấy chỉ có vài diêm dân ra đồng.

Đưa bàn tay gầy, sạm nắng quệt mồ hôi nhễ nhại trên mặt, bà Ngô Thị Thu, ở thôn Tân Diêm buồn bã: “Mọi năm, vào thời điểm này là muối trắng đồng, còn năm nay đang vào chính vụ mà ông trời cứ đổ mưa liên tục. Với diện tích hơn 1.500 m2  ruộng muối mà từ tháng hai đến giờ tôi chỉ thu được có hơn 3,5 tấn được 1,5 triệu đồng. Cùng với diện tích này, nếu trời nắng ráo chỉ mất 15 ngày là có thể thu được 1,5 tấn. Càng ngày mưa càng nhiều, khiến việc sản xuất muối lại càng khó khăn thêm cộng với giá rẻ như bèo đẩy diêm dân vào cảnh cùng cực. Chúng tôi chỉ biết than trời chứ biết kêu ai bây giờ?”. 

Với các diêm dân thì đây là nghề truyền thống mà bao đời cha ông để lại, họ hy vọng nhà nước có những chính sách hỗ trợ để diêm dân giữ nghề.

Để làm ra hạt muối, diêm dân phải mất rất nhiều công sức từ khâu vệ sinh ruộng, đầm ruộng, vô cát, vô nước, đo nồng độ mặn rồi chờ thời gian kết tinh thành muối…Quy trình ấy mất khoảng nửa tháng thì hạt muối mới kết tinh. Năm nay mưa đến sớm, từ đầu vụ đến giờ, những cơn mưa xuất hiện thường xuyên hơn, các trận mưa lớn thất thường đã làm ngập úng đồng muối, lúc đó chỉ còn biết nhìn trời mà khóc. Cứ sau mỗi cơn mưa thì diêm dân phải làm đi làm lại công đoạn này.

Khổ cực trăm bề nhưng hạt muối làm ra bán không ai mua. Có mua thì cũng với giá rẻ mạt: “Với giá 400 đồng/kg như hiện nay thì diêm dân chúng tôi cầm chắc thua lỗ. Mỗi ngày chúng tôi kiếm chưa được 20.000 đồng thì lấy đâu nuôi con ăn học, rồi trang trải cuộc sống”. Ông Nguyễn Văn Đi nói giọng đầy chua chát.

Đã bao đời nay, diêm dân vùng muối Sa Huỳnh bám vào đồng muối để sống. Biết bao giọt mồ hôi công sức đổ xuống đồng muối. Với nghề khác, người ta làm khi trời mát mẻ và nghỉ ngơi khi nắng to thì nghề này ngược lại. Nắng càng to diêm dân càng mừng. Nắng to nhất là lúc phải phơi mặt ra đồng để trang nước.

Diêm dân dãi nắng dầm sương, bán mặt cho muối bán lưng cho trời nhưng muối Sa Huỳnh còn nhiều tạp chất không đáp ứng được nhu cầu của thị trường nên đầu ra cho sản phẩm hầu như phụ thuộc vào các tư thương. Muối rớt giá, tư thương tha hồ o ép diêm dân. Cuộc sống của người dân khó khăn vẫn hoàn khó khăn. Bởi vậy, những người trẻ không mặn mà với nghề. Vì cuộc sống mưu sinh họ phải ly hương . Một số khác chuyển sang đi bạn trên những tàu cá đánh bắt hải sản xa bờ.

Với giá 400 đồng/kg như hiện nay thì diêm dân bán 50 kg muối mới ăn được 1 tô phở.

Trên những cánh đồng giờ chỉ thấy người già, phụ nữ hằng ngày vật vã giữ gìn cái nghề truyền thống của cha ông để lại. Đi khắp các cánh đồng muối, đến đâu cũng nghe diêm dân than thở với giọng buồn nặng trĩu: “Bán 50 kg muối mới ăn được một tô phở”. Nghe câu nói ấy, mấy ai không thấy xót xa nhất là trong bối cảnh vật giá leo thang đến cho chóng mặt như hiện nay.

Quyết tâm giữ nghề

Hiện xã Phổ Thạnh có 867 hộ diêm dân trên địa bàn hai thôn Long Thạnh và Tân Diêm làm nghề sản xuất muối từ bao đời nay trên diện tích khoảng 112 ha. Cách đây 5 năm, khi Nhà máy Muối tinh chất lượng cao Sa Huỳnh được đầu tư xây dựng ngay cạnh cánh đồng muối khiến nông dân mừng như mở hội vì đã có nơi thu mua, chế biến muối cho diêm dân.

Ấy thế mà, chỉ sau một thời gian ngắn đi vào hoạt động lấy lý do muối Sa Huỳnh làm trên nền đất, chất lượng không tốt, lẫn nhiều tạp chất, nên mỗi vụ nhà máy chỉ mua của diêm dân Sa Huỳnh được vài chục tấn, còn lại đi thu mua ở các tỉnh khác. Được vài năm, do làm ăn kém hiệu quả, nhà máy đóng cửa. Thế là dự án 5 tỷ đồng này không mang lại lợi ích cho diêm dân Sa Huỳnh như họ hằng ước mơ.

Cuộc sống của 867 hộ diêm dân vẫn đang đối mặt với bao khó khăn chồng chất. Nhiều hộ chẳng còn cách nào khác là phải gánh muối đi bán dạo hoặc đổi lúa ở khắp các địa phương. Nhưng bán dạo  thì hỏi mấy ai mua, biết bao giờ mới hết muối?

Với quyết tâm nhằm tạo điều kiện cho diêm dân giữ gìn và phát triển nghề muối truyền thống của địa phương, dự án quy hoạch lại đồng muối Sa Huỳnh thành vùng sản xuất chuyên canh, nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế đã được UBND tỉnh phê duyệt.

Theo đó, chính quyền địa phương sẽ tiến hành đo đạc diện tích hiện trạng đang được sử dụng để sản xuất muối, làm cơ sở để triển khai cấp sổ đỏ cho diêm dân để diêm dân đầu tư, sản xuất muối trên nền xi măng theo hướng công nghiệp sạch. Diêm dân lại một lần nữa đặt niềm hy vọng. Thế rồi niềm vui ấy cũng vụt tắt khi dự án bị treo suốt nhiều năm.

“Đây là nghề mà bao đời nay cha ông để lại, chúng tôi sẽ quyết tâm giữ nghề nếu được nhà nước hỗ trợ cho vay vốn nhưng cũng lo lắng vì sợ vay vốn ngân hàng đầu tư rồi giá cả vẫn không được cải thiện là mấy. Giá phải gấp đôi hiện nay trở lên thì diêm dân mới có lãi chứ vay vốn, đầu tư rồi mà giá vẫn vậy thì biết lấy đâu mà trả lãi ngân hàng”. Ông Nguyễn Hiệp, ở thôn Tân Diêm phân vân.

Ông Lê Hữu Thái - Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh cho biết, năm nay mưa nhiều, đặc biệt là các trận mưa lớn hồi tháng ba vừa qua khiến sản lượng muối giảm đáng kể. Ghi nhận đến thời điểm này, sản lượng muối của địa phương mới chỉ đạt hơn 3.000 tấn. Trong khi đó chỉ còn hơn 3 tháng nữa là hết mùa vụ. E rằng sẽ không đạt năng suất và sản lượng muối của năm.

Hiện ngân hàng chính sách đã giải ngân cho hơn 100 hộ diêm dân có nhu cầu vay vốn được 1,3 tỷ đồng để xây nền xi măng, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng muối Sa Huỳnh. Dự tính, nếu sản xuất muối theo hướng này, sản lượng muối sẽ tăng 1,5 lần so với phương thức truyền thống, đồng thời giá muối sẽ  tăng lên đáng kể vì không lẫn các tạp chất.

Hy vọng, với quyết tâm giữ nghề của diêm dân cùng với sự hỗ trợ đắc lực của nhà nước, người dân nơi đây sẽ tiếp tục gắn bó với ruộng muối, để câu hát: “Muối Sa Huỳnh mặn mà tha thiết, như những tấm lòng hiền hậu thủy chung” sẽ còn vang mãi trong lòng người./.

Theo Báo Quảng Ngãi

--------//-------

Muối Quảng Ngãi “sốt” vì... phóng xạ

 (NLĐO)- Tin đồn phóng xạ từ Nhật Bản ảnh hưởng đến nước biển đã gây cơn “sốt” muối Sa Huỳnh (xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, Quảng Ngãi), khiến giá tăng đột ngột từ 300 - 400 đồng/kg lên 800 đồng/kg hai ngày nay.

Chỉ cách đây vài ngày, nhiều đống muối sản xuất từ năm ngoái của diêm dân xã Phổ Thạnh còn chất đống ê chề, không ai màng hỏi thăm. Vậy mà đột nhiên hai hôm nay tấp nập người hỏi mua với giá cao gấp đôi.

Gia đình ông Nguyễn Hiệp (ở thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh) còn tồn đọng hơn 2,5 tấn muối đã được thương lái đến hỏi mua sáng 13-4 với giá 800 đồng/kg so với 500 đồng/kg vài ngày trước đó.

Muối được giá khiến diêm dân phấn khởi ra đồng sản xuất 

Cầm hơn 2 triệu đồng tiền bán muối trong tay, ông Nguyễn Hiệp phấn khởi: “Nếu giá cả ở mức này trở lên thì diêm dân tụi tui mạnh dạn vay vốn ngân hàng đầu tư bê tông ruộng muối để sản xuất muối chất lượng cao”.

Ông Nguyễn Kỳ, Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, cho biết cách đây một tuần, lượng muối trong xã còn tồn đến gần 4.000 tấn. Nhưng đến ngày 13-4, bà con diêm dân đã bán được hơn 1.000 tấn muối với giá 800 đồng/kg, cao hơn trước 300 – 400 đồng/kg. Đây là mức giá cao nhất tính từ thời điểm đầu năm 2010 đến nay.

Bà Nguyễn Thị Điệp, một tư thương thu mua muối, cho biết giá muối tăng cao là do người tiêu dùng ở các nơi mua tích trữ… vì có tin đồn phóng xạ ở Nhật Bản ảnh hưởng đến nước biển. Nhiều hộ gia đình mua hàng tạ muối tích trữ thay vì vài chục kg như trước.

Trong những ngày vừa qua, bà Điệp đã mua hơn 40 tấn muối nhưng vẫn không đủ bán. “Giá như có phương tiện chuyên chở và người phụ giúp thì tôi mua cả hàng trăm tấn chứ đâu phải bấy nhiêu” – bà Điệp tiếc rẻ.

Những cơn mưa thất thường cuối tháng 3 gây ảnh hưởng vụ muối mới

Đồng muối Sa Huỳnh có diện tích 110 ha. Vụ muối năm nay bắt đầu cách đây hơn một tháng nhưng do các đợt mưa lớn thất thường vào cuối tháng 3 đã làm ngập úng đồng muối.

Hiện nay muối có giá cao, đã kích thích bà con diêm dân khẩn trương ra đồng, nhiều người còn đầu tư bê tông ruộng muối để sản xuất muối chất lượng cao nhằm tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống.

Tin-ảnh: X.Long

--------//-------

Giả danh nhân viên Viettel trộm giữa ban ngày

Theo phapluattp.vn  

Vào khoảng 12 giờ ngày 22-12, hai thanh niên tự xưng là nhân viên bảo dưỡng của Viettel ngang nhiên vào cắt 3 dây tiếp địa bằng đồng tại Trạm thu phát sóng điện thoại di động (BTS) của Tập đoàn Viettel lắp đặt tại thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh (Đức Phổ).

Thấy khác lạ, ông Trần Sáu - nhân viên bảo vệ liền vào phòng điện thoại cho nhân viên quản lý Trạm để xác nhận sự việc và được biết hai đối tượng trên là những kẻ giả danh.

Ông Sáu liền chạy ra ngoài hô hoán nhưng hai đối tượng trên đã tẩu thoát bằng xe gắn máy cùng với hơn 120m dây trị giá khoảng 50 triệu đồng.

Hiện vụ việc đang được cơ quan chức năng điều tra làm rõ. 

Theo Trang Thy – Nguyễn Ly (Quảng Ngãi Online)

--------//-------

Truy sát kinh hoàng trong phòng cấp cứu

(24h) - Tối 16-1, tại xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, Tô Điền Hân (ngụ thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ) mượn xe máy của Nguyễn Ngọc Phương (SN 1988, ngụ cùng thôn Tân Diêm) đi công chuyện thì va vào bà Lê Thị Quới (SN 1945, ngụ thôn Thạch Bi 1, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ).Cả hai được người dân đưa đến Phòng khám đa khoa Sa Huỳnh cấp cứu. Nghe tin, người thân của hai bên nhanh chóng đến phòng khám đa khoa. Tại đây, Nguyễn Ngọc Phương chủ xe máy cho Hân mượn và Nguyễn Thanh Cầm (con trai bà Quới) lời qua tiếng lại. Cầm gọi điện cho Đặng Duy Tân ở cùng xã bảo đến phòng khám đa khoa “có chuyện”. Lúc này Tân đang nhậu đã rủ gần chục đối tượng kéo đến phòng khám đa khoa đánh nhau.

Các tên Nguyễn Anh Bô Lít, Lê Thành Trọng, Ngô Thanh Hùng, Trần Văn Hiếu

Bốn đối tượng

Trong khi các y bác sỹ đang lo cấp cứu cho nạn nhân bị tai nạn, gần chục tên dữ tợn ập vào khu vực cấp cứu. Nguyễn Thanh Cầm chỉ vào Nguyễn Ngọc Phương bảo: “Thằng này nãy giờ cương lắm!”. Tên Nguyễn Anh Bô Lít (SN 1990, ngụ Thạch Đức 1, xã Phổ Thạnh) lao đến đánh vào mặt Phương. Thấy đám thanh niên trên dữ tợn, Phương lẳng lặng bỏ đi. Cả bọn chặn đường, dùng vỏ chai và gạch đập túi bụi vào đầu nạn nhân. Kinh hãi, Phương bỏ chạy ra khỏi phòng khám, nhiều tên lập tức đuổi theo. Phương chạy đến một quán cơm gần đó thì có khoảng bốn tên ập đến bao vây. Chúng dùng ghế trong quán đập vào người nạn nhân. Một tên dùng dao đâm ba nhát vào lưng và bụng nạn nhân. Gắng hết sức với các vết thương trên người, nạn nhân băng qua đường ray xe lửa chạy thoát khỏi nhóm côn đồ. Sợ bọn côn đồ, gia đình không dám đưa Phương đến Phòng khám đa khoa Sa Huỳnh mà đưa thẳng nạn nhân cấp cứu tại Bệnh viện Hoài Nhơn (tỉnh Bình Định).

Ngay sau khi vụ án xảy ra, Công an huyện Đức Phổ đã tổ chức bắt các tên Nguyễn Anh Bô Lít, Lê Thành Trọng (SN 1991), Ngô Thanh Hùng (SN 1990) đều ngụ thôn Thạch Đức 1, xã Phổ Thạnh và Trần Văn Hiếu (SN 1990) ngụ thôn Thạch Bi 2, xã Phổ Thạnh. Được biết các đối tượng gây án trên đều là thanh niên làm nghề biển. Trong lúc biển động, nghỉ bờ, cả bọn tụ tập ăn nhậu và gây chuyện đánh nhau.

---------///---------

Muối đắng

 (VOV) - Hơn nửa tháng nay trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trời mưa to. Đặc biệt, đầu tháng 11, mưa lớn cộng với triều cường khiến nhiều kho muối bị biến thành nước… Cuộc sống diêm dân khó khăn chồng chất khó khăn.          

>> Diêm dân Sa Huỳnh khốn khó vì muối rớt giá

Những ngày này, cánh đồng muối của diên dân Sa Huỳnh, huyện Đức Phổ như là biển nước. Đợt mưa đầu tháng 11 vừa qua đã làm nhiều diêm dân ở đây điêu đứng vì muối bị ngập nước. Ông Lê Văn Duyệt ở thôn Thạch Bi 1, xã Phổ Thạnh huyện Đức Phổ cho biết, chưa có đợt mưa nào lớn như đợt mưa vừa qua. Nước dâng cao cộng với triều cường lên nhanh, diêm dân không kịp trở tay để di dời muối lên chỗ cao ráo.

Muối giờ đây đã biến thành nước

Ông Duyệt cho biết, thông thường, hàng năm cứ sau mùa muối, nếu muối tiêu thụ không hết diêm dân chất thành đống ven theo ruộng muối, có người đưa lên dọc theo đường giao thông của xã. Năm nay, do giá muối quá thấp, cuối vụ giá 400-500 đồng/kg, nhưng cũng không có người mua. Do đó diêm dân muốn giữ lại đợi giá cao hơn để bán, nhưng không ngờ đợt mưa vừa qua làm cho nhiều hộ trắng tay.

Năm nay, gia đình ông Lê Văn Duyệt thu hoạch khoảng 20 tấn muối. Đợt mưa vừa qua đã làm trôi mất gần 7 tấn. Số còn lại đã ngả màu ố vàng và lẫn nhiều cát sạn nên khó có thể tiêu thụ. Chính vì vậy, thời gian tới, khó khăn đối với gia đình ông nhân lên gấp bội khi phải lo cho mấy đứa con đang đi học.

Tương tự, hơn 650 hộ diêm dân ở thôn Long Thạnh 1 và Tân Diêm, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ cũng đang lâm vào cảnh lao đao. Cuối vụ, bà con diêm dân vui mừng vì năm nay thời tiết thuận lợi cho việc sản xuất muối nên năng suất tăng so với những năm trước. Niềm vui chưa được bao thì nỗi lo đã đến…

Ông Nguyễn Phụng, một diêm dân ở đây cho biết, gia đình có 6 nhân khẩu, cuộc sống chủ yếu trông chờ vào gần 40 tấn muối vừa thu hoạch. Thế nhưng, số muối này chưa kịp tiêu thụ thì nay hơn một nửa thành nước. Những năm trước, sau mùa muối, ông Phụng và mấy đứa con đi biển kiếm sống, nhưng nay biển lại động nên đành bó gối ngồi nhà.

Số muối còn lại khó tiêu thụ do giảm chất lượng

Ông Nguyễn Duy Trinh, Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ cho biết, vụ muối năm nay, diêm dân Sa Huỳnh còn dự trữ hơn 3.000 tấn muối. Đợt mưa vừa qua làm hơn 300 tấn muối biến thành nước. Số muối còn lại chất lượng giảm nên khó có thể tiêu thụ. Cuộc sống của nhiều diêm dân sẽ gặp khó khăn, do đó một số người đã rời quê đi làm ăn xa. Trong khi đó chính quyền địa phương cũng không có kinh phí để hỗ trợ cho diêm dân để ổn định cuộc sống.

Những năm gần đây, khi giá muối quá thấp, đời sống của diêm dân gặp nhiều khó khăn, nay lại khó khăn hơn khi thành quả biến thành dòng nước mặn ngấm sâu vào đất./.  

-----//-----

1 ký muối= 1 bì thư

Càng nắng muối càng được mùa. Càng được mùa, muối càng tuột giá. Giá muối tuột đến mức nào thì đời sống diêm dân “tuột” theo đến mức ấy.

Ai có về đồng muối Sa Huỳnh (Đức Phổ- Quảng Ngãi) những ngày này mới cảm nhận được hết nỗi cơ cực của diêm dân. Mặc cho cái nóng “chảy mỡ” hầm hập bao vây, diêm dân Sa Huỳnh vẫn cắm cúi phơi lưng lia chang cào muối. Muối được múa mà gương diêm dân ủ dột. Chị Nguyễn Thị Hoa ở thôn Long Thạnh, xã Phổ Thạnh (Đức Phổ) nói không ra hơi: “Đã làm chẳng lẽ bỏ muối ngoài đồng không cào chứ giá muối rẻ thế này thiệt tình chẳng còn muốn đụng chân đụng tay vào muối nữa. Ai đời bán 1kg muối chỉ được 400- 500đ, đủ mua 1 cái bì thư đi đám cưới”. Ông Nguyễn Văn Ba, người cùng thôn với chị Hoa nói thêm: “Ngày này năm ngoái, 1 bao muối 50kg bán được 100.000đ, bây giờ chỉ còn 20.000đ/bao”.

Để làm ra hạt muối, những diêm dân phải đổ mồ hôi, sôi nước mắt cả ngày lẫn đêm. Ông Ba cho biết thêm: “Đến vụ, mới 4 giờ sáng chúng tôi đã thức dậy đi ra đồng làm đất, té cát. Đợi khi nắng lên, khoảng 8-9 giờ sáng thì dẫn nước vào ruộng. Sau đó ngày nào cũng phải “gắn tay” với cái chang đẩy nước để ruộng khỏi khô. Nếu không, khi kết tinh hạt muối sẽ bị đen, cho cũng chẳng ai nhận chứ nói chi chuyện bán chác loại muối đen này. Ròng rã suốt 3 ngày hạt muối mới kết tinh đủ độ, cào dồn đống rồi vô bao bán. Làm thì cực thôi cũng chẳng nói vì diêm dân thời nào chẳng cực như nhau. Nhưng đau ở giá muối, thấp tệ hại”.

Nghe nói Chính phủ đã có chính sách hỗ trợ mua muối nhưng chính sách này chưa đến với diêm dân Sa Huỳnh nên chúng tôi vẫn còn bế tắc lắm (Ông Phùng Đình Đức ở thôn Tân Diêm- Phổ Thạnh)

Làm ra hạt muối không bán được đã khổ, bị thời tiết hành hạ còn khổ hơn. Như nửa tháng 7 vừa qua thường xuyên xảy ra những cơn mưa bất chợt, nhiều ruộng muối đang kết tinh sắp thu hoạch tan thành bọt. Chị Phạm Thị Vân ở thôn Tân Diêm 1 chua chát nói: “Làm muối cũng như “đánh bạc” với trời, “canh bạc” được ít, thua nhiều. Không vụ muối nào suôn sẻ. Vớ vài ba trận mưa lớn thì 10 ngày sau mới làm lại được”.

Ông Nguyễn Kỳ- Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh cho biết: “Đồng muối Sa Huỳnh hiện có hơn 860 hộ SX với hơn 110 ha đồng muối tập trung tại các thôn Tân Thạnh, Tân Diêm 1 và Tân Diêm 2 của xã Phổ Thạnh. Vụ muối năm nay giá cả bèo bọt quá nên nhiều hộ đành bỏ hoang ruộng muối, đi vào TPHCM làm phu thợ nề, bán bún gõ kiếm sống. Thanh niên trai tráng thì đi bạn cho những tàu cá xa bờ. Bà con diêm dân đang ngong ngóng chính sách của Nhà nước nhanh đến với diêm dân Sa Huỳnh mà ngóng mãi chưa thấy”.

-----//-----

Quảng Ngãi sẽ cấp hơn 600 sổ đỏ cho diêm dân

Đây là cơ sở để người dân mạnh dạn đầu tư, sản xuất muối trên nền xi măng theo hướng công nghiệp sạch.

Hiện xã Phổ Thạnh có 610 hộ dân trên địa bàn hai thôn Tân Diêm, Long Thạnh làm nghề sản xuất muối từ nhiều năm nay trên diện tích 112 ha, chủ yếu sản xuất theo hướng thủ công nền đất, sản lượng trung bình hàng năm đạt thấp (8.500 tấn/năm) và chất lượng muối không đảm bảo (muối bẩn) nên luôn gặp cảnh mất mùa, được giá và ngược lại cũng như tồn đọng do không đáp ứng nhu cầu chế biến của Nhà máy muối Sa Huỳnh.

Theo ông Trinh, việc cấp sổ đỏ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho bà con diêm dân vay vốn sản xuất, đầu tư nền ruộng muối bằng xi măng để nâng cao năng suất, hiệu quả và chất lượng muối Sa Huỳnh. Dự tính, nếu sản xuất muối trên nền xi măng, sản lượng muối sẽ tăng hơn 1,5 lần so với phương thức sản xuất muối truyền thống lâu nay; đồng thời, ít tốn công sức, chi phí mà giá muối sẽ được nâng lên đáng kể vì sẽ không bị lẫn tạp chất do sản xuất trên nền đất.

Theo Hà Minh (SGGP)

-----//-----

Tết thuyền ở Sa Huỳnh

Chiều 27 tết, tất cả tàu thuyền được chà rửa sạch sẽ, lưới được giũ nước, xếp ngay ngắn dưới hầm, thuyền neo thẳng hàng như một đội hùng binh.

Chiều 30, làng Sa Huỳnh tổ chức cúng tất niên thuyền. Bia rượu được nâng lên hạ xuống. Đó là khoảnh khắc để các ngư dân nói chuyện về những con thuyền đã cùng họ vượt ngàn sóng gió gian nan trên biển cả. Sáng mùng 2 là ngày tết thuyền, mỗi chủ thuyền đều lo sắm lễ gồm hoa quả, xôi, gà. Trên 500 con thuyền uốn quanh theo cửa lạch, khói hương nghi ngút lên trời. Các thuyền trưởng chắp tay đứng trang nghiêm gần đốc thuyền. Đây là dịp các chủ thuyền cáo với tổ tiên về một năm đánh bắt thuận buồm xuôi gió, đồng thời khấn nguyện được sự phù hộ, giúp đỡ ra khơi bình an, làm ăn tài lộc trong năm mới.

Tàu cá trưởng vạn xuất hành trước để mở khẩu.

Hát múa sắc bùa trong lễ mở khẩu.

Một ngư dân nói giọng trầm ngâm chia sẻ: Nghề sống đầu ngọn sóng, mạng người chỉ cách nước có cái mê lườn, ngư dân cũng phải nhờ ơn cái thuyền. Vậy là trong cuộc mưu sinh trên sóng dưới gió, ngư dân đã gán cho mỗi con thuyền đều là một vị thần hộ mạng. Tết dành cho người nhưng thuyền cũng có phần riêng.

Theo phong tục, cửa Sa Huỳnh được giữ yên tĩnh tuyệt đối trong ngày tết. Khi ông Lê Ơi - trưởng vạn làm lễ mở khẩu, tàu thuyền mới bắt đầu được xuất hành.

Cửa biển Sa Huỳnh chia làm bốn vạn. Sau chương trình hát múa bả trạo, sắc bùa của làng muối Tân Diêm và làng cá Sa Huỳnh là đến giờ mở khẩu. Tiếng trống thùng thùng vang lên, 10 chiếc thuyền nối đuôi chạy trước, thuyền ngư dân xuất hành theo sau. Hàng ngàn ngư dân trong bờ reo hò, hướng mắt theo đoàn thuyền.

Thủ tục mở khẩu được ông Ơi thuật lại tỉ mỉ: Ra đến ngang cửa và dinh bà, trưởng vạn vái hạ thuỷ: “Hôm nay ngày, tháng, năm, ngư dân Sa Huỳnh xuất dương, hạ nghệ mở cửa cho bổn vạn…”. Sau đó, gạo, muối, giấy ngũ sắc được rắc xuống nước. Vừa thoát ra khỏi cửa, ông trưởng vạn hô tài công: “Lấy đại lợi!”. Vậy là chiếc thuyền chạy đầu vòng ra hướng đông, quật lại hướng nam. Tấm lưới trên thuyền được quăng xuống nước làm phép. Chiếc thuyền tiếp tục quật qua hướng đông, ngư dân trên thuyền kéo lưới lên kết thúc thủ tục “động thuỷ”, thẳng tiến ra biển đánh mẻ lưới đầu năm.

Sau 30 phút đánh lưới, chủ vạn phải cho thuyền chạy vào bờ. Thường thì năm nào chủ vạn thả lưới cũng bắt được cá - gặp lúc trời êm thì thu được cá ngừ, gặp lúc trời động thì đánh được cá nháy, cá hố dài cả sải tay. Khoảng thời gian mở khẩu đến lúc thuyền về, mọi trục trặc dù nhỏ đều coi như chưa thuận.

Sáng mùng sáu tết, trai tráng Sa Huỳnh lại khoác hành lý, tạm biệt xóm giềng để đi biển. Trong những ngày này, đình làng và dinh bà ở Sa Huỳnh cờ xí rợp trời, hương trầm nghi ngút. Ngư dân đến đây làm lễ cầu mùa cho làng, cầu an cho người đi xa và nhất là cầu mong những con thuyền - vị thần hộ mạng vượt ngàn hải lý thuận buồm xuôi gió.

LÊ VĂN CHƯƠNG

----------------------//-----------------------

Làng cá Sa Huỳnh: Dân khổ vì quy trình ngược

Dự án “Làng cá Sa Huỳnh” ở xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi) được quy hoạch trên diện tích 25ha từ năm 1995 với tổng vốn đầu tư giai đoạn 1 khoảng 11,7 tỷ đồng. Năm 1999, dự án được điều chỉnh quy hoạch xuống còn 20,6ha nhưng vốn đầu tư cơ sở hạ tầng lại “đội” lên đến 30 tỷ đồng, nhưng do không có vốn, dự án dừng luôn.

• Dân khốn đốn

Ông Nguyễn Văn Thành bên ngôi nhà tranh cũ nát chờ tái định cư

Lọt thỏm đằng sau UBND xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, căn nhà tranh, vách đất của gia đình bà Nguyễn Thị Ngôn tưởng chừng không thể tồi tàn hơn. Mái nhà dột nát, vách xiêu vẹo, nghiêng lệch chực đổ sụp. Bà Ngôn được dịp thổ lộ: “Vợ chồng tôi hom hem rồi mà cũng chưa có chỗ ở yên ổn”. Bà nhìn lên nóc nhà trống huếch trống hoác than: “Tội cho con cái, lập gia đình sinh cháu rồi mà phải sống chật chội nóng không chịu nổi, nơm nớp lo sợ nhà sập khi trời mưa gió”.

Dọc theo các thôn Thạch Bi, La Vân và Tân Diêm trong vùng quy hoạch dự án làng cá, hàng chục hộ dân trong diện “chờ” tái định cư cũng đang khổ sở vì nhiều năm sống trong mái nhà chật chội. Vợ chồng ông Nguyễn Tấn Hiền ở thôn Tân Diêm có 6 người con (4 người con trai đã lập gia đình, đều đã sinh con) với 18 nhân khẩu. Do dự án bị treo quá lâu nên ông Hiền đành “vi phạm” quy hoạch cơi nới thêm nhà cửa để các con trong gia đình có chỗ ở sinh hoạt.

Thực tế dân trong vùng quy hoạch “Làng cá Sa Huỳnh” xây nhà hay cơi nới trên đất của mình là trái phép, vi phạm quy hoạch. Không những vậy, mức đền bù không thoả đáng nên dân ở đây đang rất bức xúc và không ai muốn nhận. Ông Đoàn Cưu lật xấp giấy tờ đền bù, bực dọc: “Đền bù gì mà 1m2 đất chỉ có  6.000đ (ngang giá với 1 tô phở). Với mức đền bù quá thấp như vậy thì các gia đình làm gì có đủ tiền xây nổi một ngôi nhà chứ đừng nói đến dành vốn phát triển sản xuất”.

• Chính quyền... đau đầu

Ông Nguyễn Duy Trinh, Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ thừa nhận, việc kéo dài dự án “Làng cá Sa Huỳnh” hơn 12 năm qua đã gây ảnh hưởng đến tình hình phát triển kinh tế của người dân địa phương, vì dây dưa quá lâu quỹ đất canh tác của xã bị chiếm hết. Ông Trinh cho biết: “Hiện chúng tôi cũng đang đau đầu vì dự án thi công quá chậm”.

Đi tìm nguyên nhân, ông Lê Văn Mùi, Phó Chủ tịch UBND huyện Đức Phổ, cho biết: “Lỗi là do ban đầu nhóm cán bộ dự án làm theo quy trình ngược - thi công làng cá trước mới đền bù sau nên mới nảy sinh nhiều vấn đề. Vùng đất này trước đây phần lớn là đầm lầy, BQL dự án (nay là BQL các dự án đầu tư huyện Đức Phổ) đã cho đơn vị thi công hút cát từ cửa lạch Sa Huỳnh lên tôn tạo mặt bằng để giãn dân và tái định cư. Do thiếu kiên quyết ngay từ đầu, nên nảy sinh bất cập trong khâu áp giá đền bù làm dự án vốn đã chậm lại kéo dài thêm.

Trong tổng vốn đầu tư cơ sở hạ tầng làng cá 30 tỷ nhưng nhà nước chỉ hỗ trợ 15 tỷ còn lại huy động từ quỹ đất. Quỹ đất khó huy động, dẫn đến thiếu vốn đầu tư... Ông Mùi băn khoăn: “Khó khăn nhất vẫn là công tác đền bù, theo cơ chế đổi đất tái định cư từ 300m2 trở xuống thì dân được đổi 1 lô đất ở 100m2, còn lại bồi thường theo giá đền bù đất ở hiện hành. Từ 300m2 đến 500m2 được đổi 2 lô đất ở, từ 500m2 đến dưới 1.000m2 thì được đổi 3 lô, 1.000m2 trở lên thì được 4 lô đất ở. Lợi dụng quy định này, trong khi dự án “treo” một số hộ dân đã cơi nới thêm đất ở càng làm “nóng” thêm vướng mắc trong công tác đền bù. Như vậy xem ra người dân ở còn phải khổ... dài dài vì dựï án Làng cá Sa Huỳnh”.

Hà - Nguyễn

-----//-----

Xe khách lật nhào xuống vực

 (Dân trí) - Lúc 3 giờ sáng nay, trên tuyến Quốc lộ 1A thuộc địa bàn thôn Tân Diêm, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, xảy ra vụ tai nạn giao thông làm một xe khách lật nhào xuống vực, tài xế và phụ xe bị thương nặng.

Tai nạn bắt đầu từ va chạm giữa 2 xe khách biển số 43H-6477 do tài xế Nguyễn Văn Phước (36 tuổi, ở thị trấn Gia Rai, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai) điều khiển và xe khách 73L-3215 do tài xế Dương Xuân Hải (36 tuổi, ở xã Quảng Xuân, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình) điều khiển.

Xe khách 43H-6477 chạy từ hướng Bắc vào Nam, trên xe không có hành khách, bị lao xuống vực. Theo tin từ TTXVN, rất may chiếc xe còn lại đang chở 45 khách chỉ bị hỏng đầu xe và chết máy, chủ xe bị thương nặng, toàn bộ số hành khách an toàn.

Công an huyện Đức Phổ đang điều tra làm rõ nguyên nhân vụ tai nạn.

Nguyễn Đăng Lâm